De voormalige VUB-rector, Caroline Pauwels, schreef een prachtig boekje over verwondering: Ode aan de verwondering.

Kinderen zijn vaak verwonderd. Waarom is de zee blauw? Waarom wordt het donker? Waarom is die meneer kaal? Ergens op weg naar de volwassenheid verliezen de meesten van ons die onbevangenheid. Gaandeweg wordt het vuur van de nieuwsgierigheid gedoofd: de dingen zijn nu eenmaal wat ze zijn, er is niets nieuws onder de zon.

En dat is jammer. Verwondering geeft het leven kleur, helpt om onze grenzen te verleggen en spoort ons aan om valse zekerheden in vraag te stellen. In Ode aan de verwondering houdt Caroline Pauwels een bezield pleidooi om opnieuw met die kinderlijke blik naar de wereld te kijken. In wetenschap en kunst, maar ook in de grote en kleine momenten van elke dag.

Als je het boekje nog niet gelezen hebt, dan is dit een warme aanrader voor de komende vakantie.

ToDo kennen we allemaal. Lijstjes met dingen die nog moeten gebeuren. Ik verbaas me erover dat sommige van mijn leerlingen te goed zijn in ToDo: na een concert drukken ze uit dat het niet goed was en dat het de volgende keer beter moet. Dat is natuurlijk sterk. Maar soms slaat dat ook over. Dan zien leerlingen niet meer dat ze stappen gezet hebben en dat ze fier mogen zijn op het geleverde werk. Ze blijven vooral treuren over wat er nog niet was.

Met de variant TaDa kijk je terug en schrijf je in een lijst wat je al verwezenlijkt hebt. Tadaaaaaaa, ik heb wel degelijk iets bereikt.

En zo houden we hopelijk met ToDo en TaDa onze werkpunten en onze verwezenlijkingen in balans.

Marco de Bruyn heeft één gouden tip voor componisten in spe: doen!

Begin eraan: schrijf noten, schrijf akkoorden, schrijf teksten en zorg dat je in beweging blijft. Laat die creatieve spieren werken en laat je niet tegenhouden door theorie.

Wanneer mensen bij mij studeren neem ik ze mee op twee parallelle paden: die van het ambacht en die van de intuïtie. Dat rammelen aan de intuïtie is het leukst en het spannendst. En het levert het meeste op.
Want dan ontdekken we andere gedachten en nieuwe componeermethodes en komt er opeens heel andere muziek uit de pen.

Hippipolla is het IJslandse woord voor in een plas springen. Prachtig dat ze daar een woord voor hebben. Je denkt ook direct dat ze in IJsland veel regen hebben en het ook leuk vinden om in die plassen te springen. Opeens worden IJslanders mensen die ‘al plassend’ van het leven genieten.

Taal aan iets geven, zo blijkt uit het vorige voorbeeld, is best wel belangrijk. En dat geldt ook voor onderwijs. Want waar je taal aan geeft, daar besteed je aandacht aan … en krijgt kans om te groeien.

Daarom is de artistieke woordenschat die we voor Kunstig Competent de afgelopen jaren ontwikkelden, belangrijk.

Rutger Kopland, dichter en psychiater, in De Groene Amsterdammer:

Ik denk dat talent – ook het mijne – iets te maken heeft met het kunnen en durven denken langs onverwachte wegen. Een soort intuïtie, met daarbij de discipline die nodig is om die intuïtie vorm te geven, en de bereidheid alles voortdurend ter discussie te stellen. Op een gegeven moment neem je een beslissing en dan kun je op je bek vallen. Als ik eindelijk een gedicht op papier heb staan en ik laat het mijn vrouw lezen, en zij zegt: ‘nou nee’, dan val ik op mijn bek. Dat is niet leuk, maar wel nodig. Stel je voor dat je die feedback niet zou krijgen, dan zou het toch een mallemolen worden!

Op de gevel van het Philipsmuseum in Eindhoven staat de mooie gedachte Celebrating the past, embracing the future.

Ook in de context van ons kunstonderwijs is dit een interessant uitgangspunt. De traditie is op de academie een belangrijke bron van inspiratie. We onderzoeken wat die oude meesters voor ons kunnen betekenen en kijken daarnaast nieuwsgierig naar kunstenaars van nu en wat ze te vertellen hebben.

Het bekende ontwerpduo Muller Van Severen presenteert meubels in kunstgalerie Tim Van Laere. En dat is geen toeval. Hun tafels, stoelen en lampen zijn meer dan gebruiksvoorwerken: het zijn ook interessante sculpturen. Opvallend is dat voor deze tentoonstelling de meeste werken gemaakt zijn uit stalen platen. En daar zeggen de ontwerpers het volgende over. 

 “We geven onszelf altijd een begrenzing, een opdracht om vanuit te vertrekken. Voor een andere reeks was dat een aluminium buis, die we sneden of aan elkaar hingen. En voor deze expo deden we een onderzoek naar de stalen plaat die we wilden vouwen, snijden en lassen.”

Opdrachten en beperkingen. Het zijn twee concepten die bij een creatieproces horen, in een professionele context en op de academie. 

Counting the Rice, 2015/2024 is een participatief werk van Marina Abramovic. Bij de uitgang van haar overzichtstentoonstelling in het Stedelijke Museum van Amsterdam worden toeschouwers uitgenodigd om aan dit werk deel te nemen.

De activiteit bestaat uit het selecteren en tellen van linzen en rijstkorrels gedurende een bepaalde tijd. Vaak uitgevoerd in de drukke omgeving van een museum, nodigt Counting the Rice de deelnemers uit om te vertragen. Doel is het uithoudingsvermogen, de concentratie, waarneming en wilskracht van de deelnemers te ontwikkelen.

Het werk doet ons onderzoeken hoe we leerlingen kunnen uitdagen om hun uithoudings- en de concentratievermogen te vergroten.

Een leraar muziek die op pensioen ging, vertelde me ooit dat hij nooit met tegenzin naar de academie gegaan was. Ik vroeg naar zijn geheim.

Ik zag mijn leerlingen graag en gaf mezelf elk jaar nieuwe uitdagingen waardoor het lesgeven nieuw en spannend bleef.

Een spannend schooljaar toegewenst.