De collega’s van OVSG hebben de leerplannen beeld en podiumkunsten van Kunstig Competent in hun DKO-Kompas opgenomen. En dat hebben ze prachtig gedaan!
Je vindt er de rollen/ artistieke ontwikkelingsgebieden, de artistieke competenties, leerinhouden, reflectievragen, competentiebeelden, evaluatiezinnen en evaluatievoorbeelden.
Het Danish String Quartet weet met technisch vernuft, overtuigende podiumenergie en eigenzinnigheid menig muziekhart te veroveren. In een interview vertellen ze dingen die ook dicht bij een aantal dromen van Kunstig Competent aansluiten.
De zoektocht naar een soort eigenheid wordt sterk onderschat. Ik kan wel honderd strijkkwartetten opnoemen die min of meer hetzelfde programma brengen en allen technisch onberispelijk zijn. En toch lukt het slechts een handvol om echt door te breken.
Door een beetje buiten de lijntjes te kleuren, kunnen we ons onderscheiden en duidelijk maken waar we voor staan. Op muzikaal vlak, maar ook daarbuiten.
We zien het kwartet als een creatieve bubbel waarin we allerlei zaken proberen te verwezenlijken. Het is een plek waar we onze dromen kunnen waarmaken.
Te hoog gegrepen? Nee, niet als we het simpel houden. Door bijvoorbeeld aan deze aspecten (eigenheid, buiten de lijntjes kleuren, creatieve bubbels creëren …) aandacht te geven en ze te versterken als leerlingen daarvan sporen laten zien.
Tijd, dat is wat leraar vrije grafiek Marnix Everaert nodig heeft om leerlingen te laten groeien. Je kan processen sneller laten verlopen als je zelf zegt hoe het moet. Maar liever laat Marnix leerlingen zoeken en zelf ontdekken.
Zwijgen en onderzoekend bevragen, zijn dan juiste interventies. Zo worden leerlingen in een zelf-ontdek-modus gezet.
Wat je zelf ontdekt hebt, blijft langer hangen en is echt verankerd. Daarom is efficiënt werken een heel relatief concept in kunstonderwijs en is de snelste weg vaak niet de beste weg. En zo kan kunstonderwijs ook een ‘vrijplaats voor tijd krijgen’ blijven.
Traag is niet alleen mooi. Traag is in kunstonderwijs ook snel.
In het prachtig boek ‘Soms ben ik een ontdekkingsreiziger’ beschrijft Ruth Mellaerts op een ontroerende manier hoe een onderzoeker voelt en denkt:
Soms wilde ik dat ik in een tijd was geboren waarin er nog landen te ontdekken waren, gebieden te veroveren. Ik kijk naar de wereldkaart en vraag me af of daar nergens een vergeten eiland is, waar iedereen al die tijd gewoon voorbij is gevaren.
Laatst scheurde ik alle pagina’s uit een oude atlas en knipte de landen en oceanen in stukken. Ik mengde de snippers en plakte ze daarna weer samen, als een nieuwe wereld. Het onontgonnen gebied was plots waanzinnig groot.
Psycholoog en hoogleraar Ap Dijksterhuis schreef het boek Inspiratie. Zijn stelling: inspiratie dwing je zelf af.
Een inspiratiepil die je naar een walhalla van creativiteit lanceert, bestaat niet. Neurologisch weten we nog niet wat er bij eurekamomenten in je hoofd gebeurt. Maar psychologisch is het plaatje wel al meer ontwikkeld. Artistieke inspiratie komt voort uit de wil om beter te worden, uit creativiteit, discipline, nieuwsgierigheid en oefening. Het gaat, volgens Dijksterhuis, over zoveel mogelijk scheppingskracht, interessante dingen in je eigen onderbewustzijn verzamelen.
De psycholoog raadt ook aan om je te omringen door interessante mensen. Zij maken mee je onbewust potje scheppingskracht groter.
En zo levert het boek van Dijksterhuis een nieuwe kijk op de artistieke rollen/ domeinen op: door je als onderzoeker, vakman, samenspeler en kunstenaar te ontwikkelen, wordt ook je inspiratievermogen groter.
Inspiratie is geen geluk. Inspiratie is een beloning.
De Leuvense pedagoog/ filosoof Jan Masschelein zegt mooie dingen over aandacht.
Aandacht betekent letterlijk er zijn, erbij zijn. Afwezig zijn betekent dat men niet bij de zaak is. Bij de zaak blijven, bij de les blijven is een kwestie van aandachtig worden.
Volgens Masschelein is aandacht een toestand die tot stand kan worden gebracht. School is de tijd en plaats waar we aandachtig worden voor dingen, of nog anders, school vestigt de aandacht op iets. De school of academie (met haar leerkrachten, discipline, regels, routines …) maakt het mogelijk dat een nieuwe generatie aandachtig wordt voor de wereld (van de kunsten).
Aandachtig zijn betekent ontvankelijk zijn. Zich vatbaar en gevoelig opstellen voorbij ingebakken gewoontes, voorbij direct resultaat, ogenblikkelijk gewin en stellig rendement. Voorbij het eigen beproefde perspectief.
Ik ontdekte dat een leerling tijdens de les samenspel stiekem op haar gsm Facebook aan het checken was. Zover zijn we dus. Cijfers bevestigen deze indruk. Bijna een kwart van alle 18 tot 24-jarigen kijkt meer dan 100 keer per dag op zijn telefoon.
De Standaard schreef er een artikel over met de fantastische kop hocus focus. De nieuwe heilige graal heet focus: je kunnen concentreren op één activiteit is de nieuwe luxe.
De academie als plek om die nieuwe luxe te ontdekken? Leerschool voor aandacht en sensitiviteit? Zeker. Want hier kan je niet anders dan singletasken. Enkel met concentratie bereik je meesterschap over je instrument, borstel, stem of lichaam.
Jij dacht dat alles in getallen en formules kon worden uitgedrukt! Maar in uw mooie nomenclatuur bent u de wilde roos vergeten, de tekenen van de hemel, de gezichten van de zomer, de grote stem van de zee, de momenten van liefdesverdriet en de woede van de mensen!
Te midden van uw meest schijnbare overwinningen bent u reeds verslagen, want er is een kracht in de mens die u niet zult terugdringen, onwetenden zegevierend voor altijd. Het is deze kracht die zal opstaan en u zult weten dat uw glorie rook was.
Albert Camus, L’Etat de Siège (Gallimard, 1948)
Deze prachtige tekst is te lezen op de website gewaarwording. Je vindt er prachtige gedachten over kunsteducatie. De uitgangspunten van de inititiatiefnemers zijn dan ook waardevol:
Bert Appermont schreef aansluitend bij ons boek Tijd voor maken 2, creëren met groepen een bundel Open Scores. Dit pakket van vijf open partituren nodigt uit tot creatie. Elke score krijgt een eigen opdracht. Je studeert het werk met de groep in en daarna kan je er samen dingen aan veranderen … met de volledige goedkeuring van de componist.
De open scores zijn te krijgen in zes versies: variabele blazersgroep, gitaarensemble, piano vierhandig, strijkers, slagwerkensemble, koor en percussie-ensemble.
Geen onbelangrijk detail: het zijn ook nog eens prachtige composities … die na een creatief proces nog mooier worden.
Hier te koop.
Op de smalle rand van het luifel van de beursschouwburg in hartje Brussel plaatste kunstenaar David Helbich het kunstwerk What People Say. Helbich toont hoe in het multiculturele Brussel het onmogelijke woord ‘beursschouwburg’ uitgesproken wordt: beurshowbrug, bourscaubirg, burscebu, borshauberg …
Als ik langs het gebouw loop blijf ik altijd weer hangen bij het eerste woord beursshowbrug. Eigenlijk bij SHOW. Het staat daar zo ongemakkelijk.
Niks tegen spektakel vermaak. Maar in een theater, dans-, muziekzaal of cultureel centrum mag het toch meerduidig, onvoorspelbaar, ontwrichtend of zelfs moeilijk zijn.
Het is een taak waarin we als kunstenaar en als kunstenaar-leraar, ook in deze tijden van show, vluchtigheid, zien en gezien worden, moeten blijven volharden.
artistieke competenties 