Nieuwsgierig en onderzoekend zijn. Het is een artistieke competentie die mooi klinkt en van belang is. Leerlingen die met blinkende ogen naar een muziekwerk, tekst, beeld  of choreografie kijken, zullen er zich sneller aanzetten. Oh, dat vind ik mooi, is vaak een graadmeter voor het uiteindelijke resultaat.

Maar hoe ontwikkel je deze competentie? Dat is een relevante vraag. Want afwachten tot het misschien komt, is te mager. Een Amerikaans onderzoek suggereert een interessante piste. Creëer een situatie waarin leerlingen denken dat ze het kunnen, maar dan vaststellen dat dat toch niet zo is. De onderzoekers stelden vast dat leerlingen dan geprikkeld werden om ervoor te gaan.

Daarom is het interessant om leerlingen zachtjes op hun bek te laten gaan. Om zo de honger aan te wakkeren.

In het DKO hebben vele leraren een sterke artistieke persoonlijkheid. Sommige leraren hebben een bijzonder uitgesproken kijk op kunst en kunstonderwijs. Anderen zijn professionele dwarsliggers en nemen hun taak als autonoom denkend kunstenaar strijdvaardig op.

Die eigenzinnigheid is fantastisch. Een parfum van vrijheid hoort bij kunstonderwijs. Het is interessant dat leerlingen met boeiende kunstenaars in contact komen. Dit is een kern (kunst)onderwijs.

Soms schiet die eigenzinnigheid door en heeft de academie of de persoon zelf er last van. De collectieve doelen van een academie vallen dat niet samen met de persoonlijke drijfveren van de leraar. En dan wordt het spannend en ook moeilijk. Want persoonlijke vrijheid houdt op waar ze het collectief doel in de weg staan. Een academie hoort nu eenmaal meer zijn dan een bundeling van privéleraren.

Op een academie is het zoeken naar een evenwicht tussen autonomie en gemeenschappelijke doelgerichtheid.

Dit kunstwerk van Millec Levy zag ik in een galerij in Parijs. Op het eerste zicht deed het werk me glimlachen.

Maar al snel werd me duidelijk dat dit niet echt sterke kunst is. De intenties van het kunstwerk geven zich te snel prijs. Of nog erger: het werk duwt je verbeelding onmiddellijk in één richting. En dat verwacht je van een reclameboodschap, maar niet van een kunstwerk. Sterke kunst blijft langer dan enkele seconden boeien. Je ontdekt altijd weer nieuwe aspecten, lagen en invalshoeken.

Nee, de kunstenaar had beter de woorden ‘Man’ en ‘Woman’ weggelaten. Dan werd het wel interessant. En dan riep het werk wel vele pistes op: ja/nee versus nuance, eenvoud versus complexiteit, duidelijkheid versus afwegen, gedetermineerd versus aanpasbaar…

Ook op de academie moeten we voor meerduidige kunst blijven kiezen. Kunst die leerlingen uitdaagt tot onderzoek en verbeelding.

Kaizen is Japans voor continue verbetering. Elke dag kleine stapjes vooruit zetten. Om zo, als je dat allemaal optelt, een grote vooruitgang te boeken. Ook duurzaam. Want wat langzaam groeit blijft langer.

Succesvolle kunstenaars stralen altijd kaizen uit. Ze hebben een niet-aflatende wens om beter te worden. En dat is geen negatieve gemoedstoestand. Het is positief vooruit kijken en willen groeien: een ingebakken streven naar kwaliteit.

Ook onze DKO-praktijk is kaizen. We zetten iedere les nieuwe stapjes met onze leerlingen. Zo kunnen we op het einde van hun DKO-loopbaan tevreden vaststelling dat  ze artistiek competent geworden zijn.

En misschien kunnen de 30 blogs van dit schooljaar ook bijdragen tot een meer kaizen kunstdidactiek.

En geef je nu zelf anders les? Dat was de verrassende vraag die een directeur me stelde. Heeft het project artistieke competenties van mij een andere leraar gitaar gemaakt? Het antwoord is ja. Enkele voorbeelden?

Intentiegesprekken zijn voor mij sleutelmomenten. Dan bepalen we samen de route. Ik laat me dan ook graag verrassen door de voorzetten van de leerlingen. En die gesprekken zijn niet vrijblijvend. Ik kom regelmatig terug op de afspraken die we maakten. Onze globale doelen verliezen we niet uit het oog.

Ik heb de schoonheid van vakmanschap herontdekt: herhalen tot het erin zit, nauwkeurig afwerken. Geen angst om leerlingen te laten zwoegen en zweten. Het hoort er gewoon bij. Om daarna, als het zweet opgedroogd is, samen te genieten van dat geleverde werk. Belangrijke nuance: ik zoek manieren om dat vakmanschap zo compact mogelijk aan te bieden zodat er ruimte vrij komt voor andere thema’s.

Kansen tot creatie laat ik niet meer liggen. Vroeger dacht ik nog wel eens: kan dit wel op de academie? Die schroom is verdwenen. Als we nieuwe vondsten doen, is het feest in de klas. Spelen met een partituur is een dagelijkse praktijk geworden. Leerlingen die met eigen werk afkomen, krijgen de volle aandacht. Vele leerlingen spelen ook eigen composities op concerten.

Zo, genoeg teruggekeken. Dit was de laatste blog van dit schooljaar. Geniet binnenkort van een welverdiende vakantie… en tot in september.