Mijn nieuwe pen. Met 6 mooie kleuren.

Dit is dit jaar mijn nieuw werkinstrument. Ik schrijf er opmerkingen, gedachten en ideeën mee op de partituren van leerlingen. Een hele week gebruik ik in alle klassen dezelfde kleur. De week daarna een andere kleur.

Als ik de datum in de kleur erbij zet, weten leerlingen welke opmerkingen die week van belang zijn.

En de kleuren maken ook het proces zichtbaar. Welke evolutie heeft de leerling doorgemaakt? Wat hebben we in het begin en later opgepakt? Wat wordt altijd weer omcirkeld?

Partituren worden zo levendige, bonte beelden met twee verhalen: dat van de componist en dat van het werkproces van de leerling. Voor minder dan 1 euro haal je dit fantastisch didactisch instrument in huis.

Pianist en leraar Joost Van Kerkhoven onderscheidt in zijn praktijk twee cycli: een groeiboog en een afwerkingsboog.

De groeiboog omvat het groeiproces dat een leerling doormaakt. Leraar en leerlingen focussen op leren, competent worden. Niet het afgewerkt product maar het leerproces staat vooraan.

Joost zijn vaststelling: voor leerlingen die focussen op de groeiboog, is een toonmoment zelden een opgave. Ze identificeren zich sterk met hun artistiek product. En ze ervaren het als een soort delen van een gedachtegang.

De afwerkingsboog is de tijd waarin leraar en leerling zich richten op het eindproduct. Deze tijd hebben we altijd belangrijk gemaakt in het DKO. Kwaliteit associëren we met het niveau van de toonmomenten.

Competenties creëren mogelijkheden om méér te focussen op de groeiboog. Vaardigheden worden niet gedefinieerd vanuit een bestaande norm of traditie. Wel vanuit een dialoog met de leerling en inzicht in de ingrediënten die nodig zijn om artistieke ambities waar te maken. 

Leerlingen die gewillig uitvoeren wat je van hen vraagt: geen eigen initiatief, consumeren en wegwezen. Houdt jou dat ook bezig?

Want je hoopt dat leerlingen het omgekeerde laten zien: actief meedenken en initiatief nemen. Zo wordt onze job een droom. Altijd weer bruisende lessen. En leerlingen die ons energie geven.

Vreemd dat een deel van onze leerlingen in die passieve rol kruipt.

Ligt dat aan hen? Aan de tijdsgeest? Aan ons onderwijssysteem? Of ligt het aan ons? Drijven we hen, ongewild, naar een vorm van aangeleerde afhankelijkheid.

Misschien is dat laatste te streng.

De waarheid zal wel ergens in het midden liggen.

Toonmomenten van leerlingen zijn ook voor ons als leraar spannende momenten. Soms zijn we door onze betrokkenheid zelfs zenuwachtiger dan onze leerlingen: alsof we zelf examen doen. Maar gelukkig: collega’s en juryleden kijken nu meer opbouwend naar de optredens. En dat voelt beter aan.

Toch worden er ook wel eens kritische opmerkingen gemaakt, die ons als leraar raken. En dan is de vraag hoe we daarmee omgaan.

Zien we die kritiek als een persoonlijke nederlaag of net als een leerrijke ervaring? Ontkennen we de feedback of zet de feedback net aan tot onderzoek van de eigen lespraktijk? Klappen we dicht of stellen we ons open voor dit leermoment? Gaan we achteraf klagen bij collega’s over een jurylid of vragen we tijdens de bespreking wat juist bedoeld wordt?

Het mag duidelijk zijn dat open luisteren de meest productieve houding ìs: feedback ontvangen als een cadeau en onderzoeken wat we ermee kunnen doen.