Durf op je bek te gaan. Het is een levensles die actrice Joke Emmers laat optekenen in de Standaard.

Ik durf heel hard op mijn bek te gaan. Het doet heel veel pijn, maar je herstelt er ook telkens weer van, dat is het mooie. Als je niet springt, waar ben je dan tenslotte mee bezig?

Van Frank Focketyn leerde ze dat je in kunstonderwijs risico’s mag nemen. En als het fout gaat, wordt daar liefdevol naar gekeken.

Jongens, dit hier is een zandbak, en hier mag je vallen, want het is zacht, je wordt altijd opgevangen.

De zachte zandbak. Een prachtige metafoor die ik ondertussen gretig gebruik. Neem maar wat risico. Liever dat dan een veilige, brave standaarduitvoering. Hier op de kunstacademie val je zacht.

Jongeren gebruiken in overvloed emoticons als ze elkaar via de smartphone berichten sturen. Zo krijgt een tekstboodschap een emotionele lading.

Er zijn leraren die deze emoticons ook in hun lessen gebruiken. Een lachend gezichtje op de partituur daagt de leerling uit om een passage fris en vrolijk te spelen. En dat werkt. Het klinkt met die ene simpele ingreep meer doorleefd.

Leraren woord zijn hier al langer mee bezig. Er is een traditie om gevoelens te koppelen aan tekstfragmenten. Je tekst een subtekst geven, noemen ze dat dan. Leerlingen leren ook om binnen een tekst te kantelen van de ene naar de andere emotie. Zo ontstaan er interessante schakeringen.

Ik laat me er graag door uitdagen en oefenen volop om enkele van bovenstaande emoticons snel te kunnen tekenen.

Wie heeft het voor het zeggen? De componist of de muzikant? Het is een eeuwig spanningsveld in de klassieke muziek.

En dat was al zo toen het notenschrift ontstond. Guido van Arezzo wordt gezien als de uitvinder van onze moderne muzieknotatie. Van Arezzo komt ook de volgende uitspraak: In onze tijd zijn de zangers de domste van alle mensen.

De neerbuigende uitspraak doet vermoeden dat muzieknotatie niet alleen ontwikkeld werd om het muzikanten makkelijker te maken. Nee, het was ook een werkwijze om muzikanten te disciplineren en te onderwerpen aan de eisen van de componist.

En zo werd een kiem gelegd voor wat eeuwen later een vanzelfsprekend ideaal werd: trouw blijven aan de partituur. In het Duits klinkt het gebald en dwingend: werktreue. 

Maar kijk, er komt een stevige tegenbeweging op gang. Muziekgroepen die het zich veroorloven om vrij om te gaan met een partituur worden als verfrissend ervaren. Het publiek smult van het avontuur en het onverwachte.

En in die beweging situeert zich ook de aandacht voor de rol van de kunstenaar op de academie: zelf dingen maken, spelen met het werk. Dat een partituur werkmateriaal wordt in plaats van een relikwie, is voor velen nog ongewoon. Maar we zijn ervan overtuigd dat dit een werkwijze is die naast werktreue zijn plaats aan het opeisen is.

(gedachten na het lezen van de vlucht van de nachtegaal van Marlies De Munck)

Wouter Deprez las dat Vincent Kompany vorig jaar het doelpunt van het jaar heeft gemaakt. Gezien had Deprez het doelpunt niet. En dat daagde hem uit om zich de goal te verbeelden.

• Kompany lobde de keeper vanaf de middenstip.
• Kompany krulde de bal vanaf de cornervlag binnen.
• Kompany dribbelde zeven spelers en mikte de bal vervolgens met een achterwaartse omhaal in de linkerwinkelhaak.
• Kompany had een keeperspak aan en schoot de bal vanuit zijn doel recht de goal van de tegenstander binnen.
• Kompany stond in handenstand op de deklat en caramboleerde vanuit die positie de bal binnen.
• Kompany slikte de bal in en spuwde hem weer uit in doel.
• Kompany stifte een penalty tegen de onderkant van de deklat, de bal landde op de doellijn en Kompany duwde hem erover met een reeks flikflakken.

In plaats van één doelpuntje schonk zijn verbeelding hem een festival van wereldgoals.

Velen van jullie hebben het gezien. Vorige week stond er een kemel van een dt-fout in mijn blog. Ik kreeg meer dan 50 bijzonder lieve mails van collega’s. Vaak met een leuke kwinkslag: ik was verwondert dat juist jij zo’n faut maakt…

Opvallend: nooit kreeg ik meer reacties op een blog. Hoe komt het toch dat we ons collectief fixeren op zo’n fout?

Die gedachte deed me mijn eigen lespraktijk onderzoeken. Wat zijn in mijn lessen de dt-fouten? Waar reageer ik onmiddellijk op? Wat verblindt me zozeer dat ik even geen aandacht meer heb voor wat wel in orde was?

Redelijk veel zaken, zo blijkt: in tempo versnellen, duim te hoog zetten, te zacht spelen, een verkeerde vingerzetting gebruiken, dezelfde fout maken als vorige week… Als een rode lap op een stier werken ze op me in.

Het is een lijstje waar ik niet direct fier op ben. Maar anderzijds wil de perfectionist in mij enkel met het beste genoegen nemen: op die zaken moet ik blijven hameren.

Lian Kroes doet onderzoek in de publieke ruimte. Om voorbijgangers met een andere blik om zich heen te laten kijken, plaatst ze in steden periscopen. De interventie doet je bewust kijken naar een verrassende detail in de omgeving.

In het kunstonderwijs doen we net hetzelfde. We richten voortdurend de aandacht van onze leerlingen op een detail, een nieuw element, iets dat nog niet opgevallen is. Kijk, dit is belangrijk om er aandacht aan te geven.

We hopen dat ze op die uitnodiging ingaan en zo verwonderd geraken.