Kan jij verwoorden welke kwaliteiten je bij een leerling wil zien op het einde van een graad of een leertraject? Geen makkelijke denkoefeningen. Dit vraagt verbeelding, het vermogen om je iets voor te stellen. En een woordenschat om die beelden te kunnen articuleren.

Toch is dit essentieel. Want je maakt dingen twee keer mee: een keer in je gedachten en een tweede keer in het echt.

Artistieke competenties componeer je van achter naar voren. Je zoekt naar competentiebeelden die de 20 artistieke competenties concreter maken. Zo weet je beter waar je in grote lijnen naartoe kan werken.

Voor sommige competenties en rollen is dat makkelijk. Voor het vakmanschap hebben vele leraren die beelden al klaar. Voor andere rollen is dat minder evident …

Onze inzichten voor de andere rollen worden elke dag groter. Daarom bieden we vanaf volgend schooljaar daar ook materialen en ondersteuning rond aan. Zo kan je op je academie die competentiebeelden verkennen en verder naar je hand zetten.

En met deze tekst Begin bij het einde maken we ook een einde aan het blogjaar en kijken we uit naar het begin van de vakantie. Merci dat je af en toe mijn gedachten wilde lezen.

Geniet van de vakantie.

Heel goed nieuws. De nieuwe leerplannen Kunstig Competent zijn vorige week door de inspectie goedgekeurd. Ze zijn nu te raadplegen op onze officiële website raamleerplandko.be. 

Aan de rollen (podiumkunsten)/ artistieke ontwikkelingsgebieden (BAK) en de artistieke competenties verandert er niets. Daar willen we graag een tijdloze lijst van maken. Enkel de leerdoelen pasten we aan. 

We zijn erin geslaagd om de uitgebreide beroepskwalificaties (de doelen voor de 4^de graad) op een haalbare en eenvoudige manier in te werken in onze leerplannen. We spreken voortaan van stam en vertakkingen. Voor de 1^ste, 2^de en 3^de graad gebruik je de stam. Dat zijn de doelen die we al kennen. Voor de 4^de graad gebruik je de stam samen met een vertakking. De vertakkingen zijn beknopte lijsten voor de verschillende afstudeerrichtingen in het DKO (vertolkend muzikant, creërend danser, amateur regisseur, amateur beeldend kunstenaar, amateur cineast …).

Hier een voorbeeld:

Meer dan 100 leraren, coördinatoren en directeurs werkten mee aan deze update.

Dank voor zoveel vertrouwen en steun. Het maakt het vele werk dat we erin steken meer dan zinvol.

Een leraar vertelde dat hij de laatste jaren het geluk had om met enkele bijzonder getalenteerde leerlingen te mogen werken. En dan kom je ook in de aparte wereld van de muziekwedstrijden terecht: Cantabile, Christina …

Daar doen we het toch voor? Dat was de suggestieve vraag die iemand hem na zo’n wedstrijd stelde. De leraar was verontwaardigd. Natuurlijk is het prettig om zulke leerlingen te mogen coachen. Maar voor hem was het werk met alle andere leerlingen even inspirerend en belangrijk.

Prachtige attitude.

Voor iedereen. Dààr doen we het voor.

De kunstenaar maakt het werk, het publiek maakt het werk af.

Deze uitspraak van de Raad voor Cultuur in Nederland is meer dan een spitsvondige woordspeling. De gedachte dat een kunstenaar ook nadenkt over zijn relatie met het publiek, wordt hier sterk naar voor geschoven.

Sommigen kunstenaars zullen het nu voelen kriebelen. Want zij kijken hier anders naar: een kunstenaar hoeft helemaal geen rekening te houden met zijn/ haar publiek. Hij/ zij drukt zich uit en wat een publiek daarvan vindt is hun zaak. Punt uit.

En toch zijn we ervan overtuigd dat het zinvol is om op de academie na te denken over het effect van je werk op een publiek.

Onderzoek in Engeland geeft aan dat professionals vooral focussen op de ambachtelijke en artistieke kwaliteiten als ze naar een werk kijken of luisteren. Toeschouwers zijn vooral op zoek naar de kwaliteit van de persoonlijke ervaring: wat doet een kunstwerk met mij en wat kan het voor mij betekenen?

We vinden dat je daarom leerlingen met volgende vragen mag confronteren: Welke ervaring wil je oproepen? Hoe wil je raken? En wat kan je werk voor een toeschouwer betekenen?

Past het woord gewaagd bij jou? Zeg je graag vrijuit je mening? Kan het je niet altijd schelen hoe anderen naar je kijken? Ben je graag anders dan de rest? … dan ben je misschien een dwarsdenker.

In het kunstonderwijs werken vele dwarsdenkers. Zeker meer dan in een gemiddeld bedrijf. En die hoge densiteit maakt het werk op de academie best wel pittig: hevige discussies, onverwachte kronkels, grote emoties, botsingen, doordrammen. Ik leef mee met directeurs van academies. Het is niet makkelijk om dat te hanteren.

De keerzijde is dan weer even mooi. Dwarsdenkers maken ons kunstonderwijs avontuurlijk en risicovol. Onvoorspelbaar ook.

En daar kunnen onze leerlingen hun profijt uit halen. Hier leer je, gevoed door een professionele dwarsligger, met een andere blik kijken. Hier kan je nog doordrammen over een (on)belangrijk detail en een ongezouten mening ventileren.

Heerlijk tegendraads.

Bij sommigen leeft het verlangen om processen in het kunstonderwijs te pakken krijgen. Dat mondt dan uit in modellen en teksten die aangeven welke lineaire stappen leerlingen moeten zetten: stap 1, stap 2 …

Dit soort leerlijnen zijn vooral geruststellend voor de ontwerpers: we hebben het onder controle. De werkelijkheid is helaas (sorry fout) gelukkig anders. Artistieke processen zijn ingewikkeld, chaotisch, persoonlijk en onvoorspelbaar.

Je kan hoogstens mogelijke leerwegen uitdenken. En dan onderzoeken of je daar iets mee kan in een bepaalde context. De volgende maanden zullen we op heel wat academies voorzichtig zulke oefeningen maken.