De weg naar vakmanschap gaat meestal via vaste paden die door tradities bepaald zijn.
Kunstenaarschap werkt anders. Net zoals bij deze bidsprinkhaan begeef je je steeds weer op nieuwe en prikkelende paden. En dat geldt zowel voor de leerling als de leraar.
Samen met componist Bert Appermont zal ik volgend schooljaar een boek over creatie in het instrumentonderwijs uitgeven.
De titel is al een spel: TIJD VOOR MAKEN. Het boek zelf zal dat ook zijn. Met meer dan honderd nieuwe creatie-opdrachten dagen we jou en je leerlingen uit om het onbekende terrein van ‘zelf iets maken’ te onderzoeken. Je kan kiezen uit zowel succes-verzekerd-opdrachten als verdiepend materiaal. De opdrachten richten zich op alle leerlingen instrument: van beginnelingen tot gevorderden, van de optie uitvoerend musicus tot creërend musicus in de 4de graad.
Omdat we ons aanbod zo ‘getest’ mogelijk willen maken, zijn we op zoek naar leraren instrument die nieuwe opdrachten in hun praktijk willen uitproberen. Ben je geïnteresseerd, dan mag je ons mailen: erik.schrooten@ucll.be.
En natuurlijk kan je ook voor je academie een workshop over dit uitdagende thema aanvragen.
Jan Raes was de toonaangevende directeur van het Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam. In een interview valt op hoeveel belang hij aan samenspel en luisteren hecht.
Samenspel verrijkt. Het leert luisteren naar anderen. In deze desintegrerende tijden is het belangrijk dat kinderen en jongeren leren omgaan met verschillen. Empathie is de stap naar meer wijsheid in het leven.
Ik luister naar mijn orkestleden. Ik heb wekelijks een informeel gesprek met een orkest- en een staflid. Tijdens een gesprek zonder agenda ontdek je briljante ideeën, en niet alleen bij de tafelspringers. Ook de timide mensen krijgen op die manier een kans om hun mening te geven. Uiteraard voeg je daar je eigen visie aan toe, maar je bouwt het beleid wel samen op. Op die manier creëer je een wij-gevoel. Voor een collectief is dat belangrijk: een orkest is meer dan 120 solisten.
En de mooiste:
In een goed orkest luistert iedereen op het podium voortdurend 360 graden naar elkaar.
Het departement onderwijs heeft een inspiratieboek Deeltijds Kunstonderwijs uitgegeven. Directeurs, leraars, experts en kunstenaars vertellen over hun zoektochten en verwezenlijkingen. Een eerste indruk? Het is ongelofelijk hoe het Deeltijds Kunstonderwijs de afgelopen 10 jaren geëvolueerd is: nieuwe en bredere doelen, dialoog met leerlingen via intentiegesprekken, differentiatie, evaluatiefiches met zinvolle feedback, teams die van elkaar leren en een sterkere verbondenheid met de lokale artistieke wereld. Het boek toont aan dat we samen hard gewerkt hebben.
Deze inspiratiegids is ook een ode aan een groep directeurs en leraren die, in de experimenteerjaren, met visie, moed en doorzettingsvermogen de ambitie van de overheid concreet gemaakt hebben. Hun inspanning was meer dan de moeite waard. Ons DKO was al mooi, maar is nu nog mooier geworden.
Elke academie kreeg een aantal exemplaren van het boek. Vraag een exemplaar aan je directeur. Of lees het boek hier.
Ere wie ere toekomt. Onze artistieke landkaarten zijn schatplichtig aan het boek de atlas van de belevingswereld.
De Belevingswereld brengt niet de aarde maar ons innerlijke denken in kaart. Letterlijk. De steden, rivieren en eilanden heten Verandering, Chaos of Groeien. Ze liggen in gebieden als Bergen van Werk, Zee van Mogelijkheden of Bronnen van Inspiratie.
Verken de kaarten samen met je leerlingen: dwaal, dwaal af of verdwaal. En onderzoek zo wat ze met hun werk willen uitdrukken.
Leraar DKO zijn kunstenaars. Ze zijn gesteld op een zekere autonomie en laten zich niet makkelijk iets opdringen. Met moeten hebben ze het moeilijk.
Van die kunstenaarsattitude kunnen ook andere leraren iets leren: het beroep van leraar is een creatief vak met artistieke trekjes. Een parfum van vrijheid hoort in het klaslokaal te hangen.
Een leraar DKO hoort geen volgzame uitvoerder te zijn. Maar ook geen einzelgänger. Als je ervoor kiest om op een school te werken, dan horen daar dingen bij. En dan moet je je eigen overtuigingen soms opzij zetten en gewoon uitvoeren wat er verwacht wordt.
Zo manoeuvreert een kunstleraar soepel tussen de verwachtingen van de overheid/ academie én de vrijheid die hem in vertrouwen gegeven wordt. Het is mooi om vast te stellen dat vele leraren die evenwichtsoefening prima in de vingers hebben.
De essentie van kunst voor kinderen en jongeren ligt voor mij op deze vlakken: vragen stellen, vastgeroeste ideeën loswrikken, paradoxen uitgooien binnen de wereld van stelligheden en zekerheden, krasjes aanbrengen in het geheugen, openingen maken naar duizelingwekkende inzichten, onrust zaaien, onvermoede emoties aanwakkeren.
Marc Verstappen
We starten er weer mee. Hopelijk met vele en veilige contactmomenten met onze leerlingen. Want dat hebben we gemist. De gedwongen keuze voor afstandsonderwijs heeft ons nieuwe kansen doen ontdekken. Maar dat echt contact en echt geluid, daar kan toch niets tegenop.
Misschien ligt in een goed uitgekiende mix van technologie (high tech) en contact (high touch) wel onze grootste uitdaging voor dit schooljaar. Sommige zaken kunnen we via instructiefilmpjes en online oefeningen efficiënter maken. Ik ben bijvoorbeeld systematisch de belangrijkste werken die ik leerlingen laat spelen, digitaal aan het inspelen. Met een klik stuur dan een filmpje door. Het is interessant om dit schooljaar verder te onderzoeken hoe je leerlingen van op een afstand tussen twee lessen kan ondersteunen. En zo kunnen we de contacttijd met leerlingen gebruiken voor de kern: muziek maken/ met taal spelen/ dansen/ beeldend werken en feedback geven. Liefst nog op een voldoende trage manier zodat we kunnen verdiepen.
Aan jullie allemaal: een uitgebalanceerd high tech/ high touch schooljaar toegewenst.
Ooit gelezen op een affiche boven de schouwburg van Kortrijk. Ja, we kunnen met kunst het verschil maken!
Er is nog hoop, geacht publiek, wij kunnen het nog halen. Op het toneel kunnen we nog onoverwinnelijk zijn, bovenmenselijk. Op het toneel wordt het onzichtbare telkens opnieuw zichtbaar! Hier vechten we tegen de storm. We zorgen ervoor dat het doek blijft opengaan. Samen met u zorgen we voor nieuwe zonsondergangen.
Kom af en toe langs. Wij bieden u graag onderdak.
Wim Opbrouck
En dat geldt ook voor ons prachtig kunstonderwijs. Kom af en toe langs, beste leerlingen. We bieden je onderdak voor je allerpersoonlijkste kunstbeleving. En kom zeker terug, volgend schooljaar. Wij hebben jou nodig en jij ons.
Dit is de laatste blog van dit schooljaar: geniet binnenkort van een vakantie met prachtige artistieke zonsondergangen.
Psycholoog Wim Van den Broek heeft een uitgesproken en onderbouwde mening over onderwijs. Je mag kinderen best wel uitdagen. Iets leren, dat is ook altijd een beetje schuren. Er mag best wel gezucht worden (moet ik dit nog een keer spelen) van het herhalen. Als leerlingen zeggen dat het een pittige les was, ben ik een tevreden leraar.
Aan de polarisering vroeger was het beter versus nieuw is beter, doen we niet mee. Traditie/werkethiek en een liefdevolle aanpak zijn voor ons geen tegenstellingen. Een sterke kunstleraar eist vastberadenheid maar doet dat ook liefdevol. Hard in de zaak, zacht in de omgang.
Het raamleerplan Kunstig Competent maakt in haar doelen daarom een genuanceerde mix van werk- en spelplezier. Doorzetten als het moeilijk is en spelplezier tonen staan naast elkaar in de lijsten.
