Talent bestaat niet. Talent is enkel zin hebben om iets te doen. Al de rest is inspanning. Ik ken geen artiesten, enkel mensen die hard voor iets werken.
Jacques Brel
Hard werken
3
Opkomen en uitvoeren
De Londense fotografe Helga Stentzel maakt van de wasdraad en wat kleren een dierentuin. Je moet er maar opkomen, hoor ik jullie collectief denken. Ja, een creatieve geest maakt de gekste sprongen. Of een kunstenaar kijkt nieuwsgierig naar de dingen die hij/ zij tegenkomt. Je ziet het zo voor je: Helena maakt een wandeling in een buitenwijk van Londen en ziet opeens een wasdraad met een wit-zwart gestreepte trui. In haar verbeelding maakt ze er direct een zebra van.
Een idee hebben is één, dat ook oppakken en het kwaliteitsvol uitvoeren is nog iets anders. Associëren maakt dan plaats voor focus, hard werken en maniakaal afwerken.
Ideeën verzamelen, experimenteren, maken, en dat met kwaliteit tonen.
CV
Leerlingen DKO presteren beter voor wiskunde. Nee, ik ben geen fan van dit soort uitspraken. Kunst is belangrijk omwille van haar eigen kwaliteiten. En die mogen wél meer in de verf gezet worden.
Dat je leider was bij de scouts, wordt standaard in CV’s vermeld. Want dat is een meerwaarde voor je toekomstig werk. Nog te weinig jobzoekers geven aan dat ze op de academie gestudeerd hebben. En dat is spijtig. Want je gunt toch iedere bedrijfsleider zo’n werknemer:
ANDERE RELEVANTE COMPETENTIES
Ik studeerde 9 jaar cello op de kunstacademie. Daar heb ik volgende kwaliteiten ontwikkeld:
- samenwerken
- doorzetten
- afwerken
- anders kijken
- omgaan met onverwachte zaken
- podiumvast zijn
- feedback kunnen geven en ontvangen
- …
Kussen opschudden
Hoogleraar Ad Dijksterhuis onderschrijft dat de artistieke competenties experimenteren en creëren essentieel zijn voor creativiteit:
We kunnen op twee manieren denken. Divergent denken (experimenteren) is het wilde, gekke denken, rare ideeën verzinnen die alle kanten op wapperen. Het is wat kinderen doen. Convergent denken (creëren) doen we als we oordelen vellen, als we willen testen of iets wel realistisch is.
Wat volwassenen vooral doen, is dat divergente denken meteen wegdrukken met hun convergente denken. Voor creativiteit moet je je divergente denken oefenen en het convergente denken on hold zetten. Je geest moet openstaan. Het is als een kussen dat telkens weer opgeschud moet worden.
DKO-Kompas
De collega’s van OVSG hebben de leerplannen beeld en podiumkunsten van Kunstig Competent in hun DKO-Kompas opgenomen. En dat hebben ze prachtig gedaan!
Je vindt er de rollen/ artistieke ontwikkelingsgebieden, de artistieke competenties, leerinhouden, reflectievragen, competentiebeelden, evaluatiezinnen en evaluatievoorbeelden.
Eigenheid
Het Danish String Quartet weet met technisch vernuft, overtuigende podiumenergie en eigenzinnigheid menig muziekhart te veroveren. In een interview vertellen ze dingen die ook dicht bij een aantal dromen van Kunstig Competent aansluiten.
De zoektocht naar een soort eigenheid wordt sterk onderschat. Ik kan wel honderd strijkkwartetten opnoemen die min of meer hetzelfde programma brengen en allen technisch onberispelijk zijn. En toch lukt het slechts een handvol om echt door te breken.
Door een beetje buiten de lijntjes te kleuren, kunnen we ons onderscheiden en duidelijk maken waar we voor staan. Op muzikaal vlak, maar ook daarbuiten.
We zien het kwartet als een creatieve bubbel waarin we allerlei zaken proberen te verwezenlijken. Het is een plek waar we onze dromen kunnen waarmaken.
Te hoog gegrepen? Nee, niet als we het simpel houden. Door bijvoorbeeld aan deze aspecten (eigenheid, buiten de lijntjes kleuren, creatieve bubbels creëren …) aandacht te geven en ze te versterken als leerlingen daarvan sporen laten zien.
Traag is mooi
Tijd, dat is wat leraar vrije grafiek Marnix Everaert nodig heeft om leerlingen te laten groeien. Je kan processen sneller laten verlopen als je zelf zegt hoe het moet. Maar liever laat Marnix leerlingen zoeken en zelf ontdekken.
Zwijgen en onderzoekend bevragen, zijn dan juiste interventies. Zo worden leerlingen in een zelf-ontdek-modus gezet.
Wat je zelf ontdekt hebt, blijft langer hangen en is echt verankerd. Daarom is efficiënt werken een heel relatief concept in kunstonderwijs en is de snelste weg vaak niet de beste weg. En zo kan kunstonderwijs ook een ‘vrijplaats voor tijd krijgen’ blijven.
Traag is niet alleen mooi. Traag is in kunstonderwijs ook snel.
Ontdekkingsreiziger
In het prachtig boek ‘Soms ben ik een ontdekkingsreiziger’ beschrijft Ruth Mellaerts op een ontroerende manier hoe een onderzoeker voelt en denkt:
Soms wilde ik dat ik in een tijd was geboren waarin er nog landen te ontdekken waren, gebieden te veroveren. Ik kijk naar de wereldkaart en vraag me af of daar nergens een vergeten eiland is, waar iedereen al die tijd gewoon voorbij is gevaren.
Laatst scheurde ik alle pagina’s uit een oude atlas en knipte de landen en oceanen in stukken. Ik mengde de snippers en plakte ze daarna weer samen, als een nieuwe wereld. Het onontgonnen gebied was plots waanzinnig groot.
Inspiratie is een beloning
Psycholoog en hoogleraar Ap Dijksterhuis schreef het boek Inspiratie. Zijn stelling: inspiratie dwing je zelf af.
Een inspiratiepil die je naar een walhalla van creativiteit lanceert, bestaat niet. Neurologisch weten we nog niet wat er bij eurekamomenten in je hoofd gebeurt. Maar psychologisch is het plaatje wel al meer ontwikkeld. Artistieke inspiratie komt voort uit de wil om beter te worden, uit creativiteit, discipline, nieuwsgierigheid en oefening. Het gaat, volgens Dijksterhuis, over zoveel mogelijk scheppingskracht, interessante dingen in je eigen onderbewustzijn verzamelen.
De psycholoog raadt ook aan om je te omringen door interessante mensen. Zij maken mee je onbewust potje scheppingskracht groter.
En zo levert het boek van Dijksterhuis een nieuwe kijk op de artistieke rollen/ domeinen op: door je als onderzoeker, vakman, samenspeler en kunstenaar te ontwikkelen, wordt ook je inspiratievermogen groter.
Inspiratie is geen geluk. Inspiratie is een beloning.
Aandachtig worden
De Leuvense pedagoog/ filosoof Jan Masschelein zegt mooie dingen over aandacht.
Aandacht betekent letterlijk er zijn, erbij zijn. Afwezig zijn betekent dat men niet bij de zaak is. Bij de zaak blijven, bij de les blijven is een kwestie van aandachtig worden.
Volgens Masschelein is aandacht een toestand die tot stand kan worden gebracht. School is de tijd en plaats waar we aandachtig worden voor dingen, of nog anders, school vestigt de aandacht op iets. De school of academie (met haar leerkrachten, discipline, regels, routines …) maakt het mogelijk dat een nieuwe generatie aandachtig wordt voor de wereld (van de kunsten).
Aandachtig zijn betekent ontvankelijk zijn. Zich vatbaar en gevoelig opstellen voorbij ingebakken gewoontes, voorbij direct resultaat, ogenblikkelijk gewin en stellig rendement. Voorbij het eigen beproefde perspectief.
artistieke competenties 