Met de opstart van Kunstig Competent deden we het al een keer. Enkele leraren en academies gaven we de kans om ‘in veiligheid en in de luwte’ nieuwe wegen te verkennen. Ideeën die toen ontstonden, zijn ondertussen gemeengoed geworden.
Met het Internationaal project Secret Arts Teachers doen we nu hetzelfde met ‘creatie in muziek’. Samen met kunstleraren uit o.a. Vlaanderen, Nederland en Engeland nemen we de tijd om elkaar te ontmoeten en avontuurlijke wegen te verkennen. Ben je op zoek naar nieuwe impulsen voor je lespraktijk? Dan is dit een buitenkans.
Experimenteren en creëren associëren we met zelf dingen maken. En dat is natuurlijk een piste die we meer en meer zullen verkennen. Maar anderzijds geldt ook hier ‘wie het kleine eert, is het grote niet weerd’.
Creatie kan ook starten bij kleine experimenteermomenten binnen de speelruimte die een partituur of tekst je geeft. Experimenteren met mogelijke klankkleuren van één noot die moet sprankelen. Of mogelijkheden verkennen hoe de melodie bij een herhaling een andere lading kan krijgen. Elke partituur biedt zovele mogelijkheden, zovele kruispunten waarop kan gekozen worden. Ook dat is creatie…
Samen met Bert Appermont en collega’s uit Engeland, Nederland en Servië starten we met een nieuw avontuur. Als het project je interesseert, horen we het graag.
Hoe de rollen in de praktijk brengen? Soms moet je het niet ver zoeken. Neem een partituur en plaats daar een filter met de artistieke rollen over. Ontdek hoe je als vakman, kunstenaar, samenspeler, performer en onderzoeker met deze partituur kan omgaan.
En dat levert gegarandeerd een fijne set interventies op. Bijvoorbeeld voor de partituur hierboven:
Vakman: studeer samen de eerste maat technisch in. Als je dit kan spelen, kan je ook de rest aan.
Kunstenaar: Maak met dezelfde tokkel een werk in sol groot.
Samenspeler: Speel het werk samen met een medeleerling. Jij de noten, de andere de akkoorden: Am – E – E7 – Am – Am – Dm – E7 – Am.
Performer: Geef het werk verschillende moods: droevig, speels, zwaar, woedend… Kies een versie die je het meest aanspreekt.
Onderzoeker: Onderzoek wie die componist Matteo Carcassi is? Is hij familie van Matteo Simoni? En heeft hij ook Italiaanse roots?
Met dit beeld vat de kunstacademie Vlaamse Ardennen de doelen voor haar domeinoverschrijdende kunstinitiatie samen.
Het beeld doet ook vermoeden dat hier speels gewerkt wordt. De naam van het vak, Octopus, maakt al duidelijk dat hier veel artistieke vertakkingen gemaakt worden. En de kleine rollen (kleine kunstenaar, kleine performer, kleine vakman..) doen verlangen naar een lang en rijk traject om een groot kunstenaar te worden.
Tenslotte zijn de doelen met zorg uitgekozen en prachtig op maat van het kind geformuleerd: in het onbekende duiken, iets kunnen onthouden, geconcentreerd blijven, belangstelling tonen voor de ideeën van klasgenoten…
Ondertussen heeft de academie naar aanleiding van het 10-jarig gestaan van de Octopusklassen een prachtig boekje uitgegeven: Omnibus Octopus. Elke leerlingen van het eerste leerjaar in de gemeente krijgt een exemplaar.
Kunstig Competent werd van bij de opstart geassocieerd met de rollen: vakman, kunstenaar, onderzoeker, samenspeler en performer.
Voortschrijdend inzicht deed ons inzien dat dit maar één piste is om de artistieke gebieden te omschrijven. Zo kreeg het leerplan beeld een eigen variant: vakmanschap, verbeelden, onderzoek, dialoog en tonen. Deze termen voelen voor beeldende kunstenaars juister aan.
Soms zoeken leerkrachten naar varianten die jonge leerlingen aanspreken. De performer wordt dan een podiumbeest.
Andere leerplannen gebruiken de officiële termen van de overheid: creëren en drang tot innoveren, individuele gedrevenheid tonen … Dat is ook een optie maar heeft als nadeel dat dit termen zijn die je niet kan loslaten op een tienjarige leerling.
En er is een roep om de genderstereotypering, die bijvoorbeeld in de term vakman verscholen zit, zoveel mogelijk we te gommen. Genderinclusief taalgebruik noemen we dat dan. Academies die hier gevoelig voor zijn, kiezen bijvoorbeeld voor volgende set: vakdeskundigheid inzetten, verbeelden, onderzoeken, samenspelen en optreden. Sterk aan deze reeks is ook dat het werkwoorden zijn. En zo geef je impliciet aan dat je daarin kan groeien… als je er werk van maakt.
Alle varianten hebben één ding gemeen: leerkrachten in het kunstonderwijs dompelen hun leerlingen onder in deze vijf cruciale artistieke gebieden. Zo krijgen vele generaties leerlingen een brede artistieke vorming en ontdekken ze hun unieke eigen artistieke stem. De schoonheid en de waarde daarvan kunnen we niet onderschatten.
Luc Van Asten is leraar restauratie op de academies in Anderlecht en Tongeren. Tijdens zijn eigen loopbaan op de academie was hij verschillende keren getuige van rivaliteit tussen docenten. Hij wilde dat als leraar anders doen.
Dit anders doen betekende voor Luc visuele lesverslagen maken zodat de ander collega restauratie weet waar er aan gewerkt is.
Die lesverslagen kleurt hij ook bijzonder visueel in. De werkwijze zorgde ervoor dat hij beter kan onthouden welke kennis al aan bod was gekomen. En zijn collega is nu altijd mee. Geen kans op misverstanden. Geen studenten die beweren dat ze andere raad kregen van de collega.
Al sinds 2010 maken Luc en zijn collega deze verslagen. Sinds 2017 delen ze die ook met de studenten. En zo kunnen ook zij meegenieten van de processen van andere studenten.
Tenslotte werd dit concept ook een evaluatie-instrument. Er wordt telkens een concrete tip voor de leerling toegevoegd.
In het pittoreske Sluis in Zeeland (NL), op een steenworp afstand van de Belgische kust, ligt het bijzondere privémuseum BIZARIUM.
Bizarium is een verrassend rariteitenkabinet vol bizarre uitvindingen. Een ‘wonderkamer’ van briljante uitvinders en hun grenzeloze verbeeldingskracht, hun technische vindingrijkheid en vooral onmetelijke passie.
Bizarium verwondert met geniale, wetenschappelijke en knotsgekke uitvindingen. Denk maar aan een vliegfiets, een wandelende duikboot, een haargroeihelm, een zwemparaplu, alsook ontwerpen van genieën zoals Leonardo da Vinci, Athanasius Kircher en Nikola Tesla. Deze uitzonderlijke, private collectie brengt de boodschap dat falen en experiment aan de basis liggen van innovatie en vooruitgang.
Het museum is een ode aan de artistieke rol kunstenaar en een plek waar creativiteit in al zijn facetten getoond wordt.
artistieke competenties 