Talent bestaat niet. Talent is enkel zin hebben om iets te doen. Al de rest is inspanning. Ik ken geen artiesten, enkel mensen die hard voor iets werken.
Jacques Brel
Hard werken
3
Categorie archief: aanpak werkhouding ontwikkelen
Aandachtig worden
De Leuvense pedagoog/ filosoof Jan Masschelein zegt mooie dingen over aandacht.
Aandacht betekent letterlijk er zijn, erbij zijn. Afwezig zijn betekent dat men niet bij de zaak is. Bij de zaak blijven, bij de les blijven is een kwestie van aandachtig worden.
Volgens Masschelein is aandacht een toestand die tot stand kan worden gebracht. School is de tijd en plaats waar we aandachtig worden voor dingen, of nog anders, school vestigt de aandacht op iets. De school of academie (met haar leerkrachten, discipline, regels, routines …) maakt het mogelijk dat een nieuwe generatie aandachtig wordt voor de wereld (van de kunsten).
Aandachtig zijn betekent ontvankelijk zijn. Zich vatbaar en gevoelig opstellen voorbij ingebakken gewoontes, voorbij direct resultaat, ogenblikkelijk gewin en stellig rendement. Voorbij het eigen beproefde perspectief.
Studeren is nooit saai
Violist Floris Willem vertelt hoe hij erin slaagt om instuderen altijd boeiend te houden.
Ik studeer graag met veel variatie op mijn instrument: de ene keer luister ik naar mijn intonatie, de andere keer naar de melodische lijn, de begeleiding, de harmonie … Of ik focus me op mijn houding. En zo wordt spelen en studeren nooit saai.
Wat een krachtig en eenvoudig concept.
Hier en nu
Fotograaf Stephan Vanfleteren werd 50. In het Fotomuseum in Antwerpen vond een grote overzichtstentoonstelling plaats. In een interview in de Morgen vertelt Vanfleteren wat zijn talent is.
Mijn grootste talent is dat ik het gevoel kan opwekken dat het hier en nu het allerbelangrijkste is. Als ik iemand portretteer, dan is die ene persoon op dat moment de enige die telt. Als ik naar een boom kijk, doe ik dat met diezelfde overtuiging. Dat is mijn geheim.
Je hoopt dat je deze kwaliteit ook aan je leerlingen op de kunstacademie kan meegeven. Met heel je hebben en houden present zijn in het hier en nu. Geconcentreerd zijn op je werk. En alleen maar dat.
Doelbewust trainen
Anders Ericsson en Robert Pool beschrijven in hun boek Piek hoe gewone mensen buitengewoon kunnen presteren. De kern van hun betoog? Altijd maar herhalen heeft weinig effect. Je haalt er hooguit een gemiddeld niveau mee.
Daar tegenover stellen ze het concept van doelbewust trainen. De ingrediënten?
- duidelijke en bewuste doelen stellen;
- geconcentreerd oefenen;
- directe feedback krijgen;
- de lat steeds hoger leggen.
Het boek ontkracht de talentmythe. Toppresteerders hebben niet uitzonderlijk veel talent. Wat hen wel onderscheidt, is doelgerichte training en hard werken. Dat is het talent waarmee ze het verschil maken.
Natuurlijk erkennen de auteurs de invloed van aangeboren eigenschappen. Met 1m60 zal je geen basketter in de NBA worden. Maar het boek is toch op de eerste plaats een pleidooi voor doelbewuste trainingsprincipes.
Curling
Ken je curling? Een dikke schijf wordt door een speler over het ijs geschoven. Teamgenoten staan als gekken met borstels het ijs op te poetsen zodat de schijf dichter bij het doel zou landen.
Deze sport is ook een metafoor voor een bepaalde aanpak in onderwijs: het leerpad van leerlingen maken we soms te glad. We borstelen alle hobbels weg.
En dat is geen goede zaak. Betuttelen, verwennen, teveel voor ze doen … het helpt leerlingen niet om verantwoordelijkheid op te nemen en te leren.
Wat hebben we dan wel te doen? Leer leerlingen dat hobbels erbij horen. Geef hen verantwoordelijkheid. Laat ze af en toe (zachtjes) op hun bek gaan.
En wees ook een warme backup als het even te zwaar is.
Willen
Willen is belangrijker dan talent. Onderzoek bevestigt dit. En ook kunstenaars verwoorden dit op een schitterende manier. Jacques Brel bijvoorbeeld:
In het leven slaag je als je je dromen kan waarmaken. Je hebt een droom en dan probeer je die uit te bouwen en structuur te geven. Ik ben overtuigd van één zaak: talent bestaat niet. Talent is het verlangen om iets te doen. Het verlangen om een droom te verwezenlijken. De rest is zweten en zwoegen. Kunstenaars bestaan niet. Ik geloof enkel dat er mensen zijn die intens en met veel genereuze energie met iets bezig zijn.
Jaques Brel
Pas toen ik op mijn zestiende een tentoonstelling van de fauvisten zag, besefte ik dat ik dat ook wilde. Tot dan toe kon ik helemaal niet goed tekenen. Daar draait het volgens mij vooral rond: willen. Los van talent voelde ik een drang om iets te kunnen.
Rinus Van de Velde
De wil moet sterker zijn dan het talent.
Een collega DKO
Stretch
Hoe ambitieus zijn de doelen die je je leerlingen oplegt? En hoe ambitieus ben je voor je leerlingen in deze coronatijden?
Volgende tool met zeven niveaus kan helpen om de juiste balans te vinden. Wanneer krijg ik leerlingen in een ideale stretch?
- -3 verveling: want doelen zijn veel te makkelijk. Er is geen enkele uitdaging.
- -2 relax: met een absoluut minimum aan inspanning zijn de doelen te halen.
- -1 rustig aan: want er is nog tijd genoeg om de doelen te halen.
- 0 comfortzone: doelen zijn precies moeilijk genoeg om ze comfortabel te halen.
- + 1 stretch: de lat ligt hoog en er moet stevig gewerkt worden om de doelen te halen. Maar het is wel een haalbare kaart.
- +2 stress: doelen zijn net niet haalbaar.
- +3 paniek: doelen liggen zo hoog dat het onmogelijk is om ze te halen. En dat leidt tot ofwel apathie ofwel ongezonde nervositeit.
Misschien is het zinvol om in deze ongewone tijden even op -1 of 0 te gaan staan. Misschien hebben onze leerlingen nu het meest nood aan muziek-, woord-, dans- en beeldmateriaal dat hen spelplezier geeft, innerlijke verdieping… of troost. Misschien ligt hierin op dit moment onze eerste taak als kunstonderwijs.
Hoe gaat het?
Vandaag start ik met online gitaarlessen op de lesuren waarop mijn leerlingen normaal les hebben. Op de uitnodiging die ik vijf weken geleden verstuurde om filmpjes te posten, een online les te vragen, partituren en feedback te vragen, reageerden sommige leerlingen enthousiast. Maar van anderen hoorde ik weinig, van enkelen zelfs niets. Daarom ontstond de noodzaak om een belangrijk ritueel terug op te pakken: een wekelijks vast lesmoment. Met elke leerling ga ik 20 minuten via één platform aan de slag. Een keuze voor eenvoud en regelmaat.
Mijn startvragen heb ik al klaar: En hoe gaat het? Wat heb je de afgelopen tijd gedaan? Want onze leerlingen hebben toch wel wat meegemaakt. Ik ben benieuwd naar hun verhalen en bezorgdheden.
En dan gaan we voorzichtig aan de slag met nieuw materiaal (zoals onze minister vraagt). Voorzichtig, want ook dat hebben we collectief de afgelopen weken geleerd: doordrammen of met een te grote ambitie erin vliegen werkt nu niet. Slimme keuzes maken is het devies.
Horen en zien we elkaar goed? Hoe gaat het? En wat gaan we nu oppakken? Meer moet dat deze week niet zijn.
Werkplek
Af en toe vraag ik aan leerlingen om een foto te maken van hun werkplek. Als een instrument goed zichtbaar in de woonkamer staat, is de kans groter dat er dagelijks geoefend wordt. In het oog, in het hart. Dat geldt niet alleen voor de liefde.
Die opdracht doet leerlingen en ouders nadenken over routines en levert ook fijne, soms grappige foto’s op.
Maar geen enkel beeld kan tippen aan de foto van hierboven. Het is de werktafel van Panamarenko in zijn huis aan het Sint-Jansplein in Antwerpen.
Aan dit juwelierstafeltje, met prullaria en uitpuilende lades, ontstond zijn oeuvre. Hier werden techniek, wetenschap en verbeelding met elkaar vermengd tot de meest poëtische installaties. En die gedachte is adembenemend.
artistieke competenties 