What’s in a name

Kunstig Competent werd van bij de opstart geassocieerd met de rollen: vakman, kunstenaar, onderzoeker, samenspeler en performer.

Voortschrijdend inzicht deed ons inzien dat dit maar één piste is om de artistieke gebieden te omschrijven. Zo kreeg het leerplan beeld een eigen variant: vakmanschap, verbeelden, onderzoek, dialoog en tonen. Deze termen voelen voor beeldende kunstenaars juister aan.

Soms zoeken leerkrachten naar varianten die jonge leerlingen aanspreken. De performer wordt dan een podiumbeest.

Andere leerplannen gebruiken de officiële termen van de overheid: creëren en drang tot innoveren, individuele gedrevenheid tonen … Dat is ook een optie maar heeft als nadeel dat dit termen zijn die je niet kan loslaten op een tienjarige leerling.

En er is een roep om de genderstereotypering, die bijvoorbeeld in de term vakman verscholen zit, zoveel mogelijk we te gommen. Genderinclusief taalgebruik noemen we dat dan. Academies die hier gevoelig voor zijn, kiezen bijvoorbeeld voor volgende set: vakdeskundigheid inzetten, verbeelden, onderzoeken, samenspelen en optreden. Sterk aan deze reeks is ook dat het werkwoorden zijn. En zo geef je impliciet aan dat je daarin kan groeien… als je er werk van maakt.

Alle varianten hebben één ding gemeen: leerkrachten in het kunstonderwijs dompelen hun leerlingen onder in deze vijf cruciale artistieke gebieden. Zo krijgen vele generaties leerlingen een brede artistieke vorming en ontdekken ze hun unieke eigen artistieke stem. De schoonheid en de waarde daarvan kunnen we niet onderschatten.

Visuele lesverslagen

Luc Van Asten is leraar restauratie op de academies in Anderlecht en Tongeren. Tijdens zijn eigen loopbaan op de academie was hij verschillende keren getuige van rivaliteit tussen docenten. Hij wilde dat als leraar anders doen. 

Dit anders doen betekende voor Luc visuele lesverslagen maken zodat de ander collega restauratie weet waar er aan gewerkt is.  

Die lesverslagen kleurt hij ook bijzonder visueel in. De werkwijze zorgde ervoor dat hij beter kan onthouden welke kennis al aan bod was gekomen. En zijn collega is nu altijd mee. Geen kans op misverstanden. Geen studenten die beweren dat ze andere raad kregen van de collega. 

Al sinds 2010 maken Luc en zijn collega deze verslagen. Sinds 2017 delen ze die ook met de studenten. En zo kunnen ook zij meegenieten van de processen van andere studenten. 

Tenslotte werd dit concept ook een evaluatie-instrument. Er wordt telkens een concrete tip voor de leerling toegevoegd. 

Bizarium

BIZARIUM | MUSEUM VAN BIZARRE UITVINDINGEN

In het pittoreske Sluis in Zeeland (NL), op een steenworp afstand van de Belgische kust, ligt het bijzondere privémuseum BIZARIUM.

Bizarium is een verrassend rariteitenkabinet vol bizarre uitvindingen. Een ‘wonderkamer’ van briljante uitvinders en hun grenzeloze verbeeldingskracht, hun technische vindingrijkheid en vooral onmetelijke passie.

Bizarium verwondert met geniale, wetenschappelijke en knotsgekke uitvindingen. Denk maar aan een vliegfiets, een wandelende duikboot, een haargroeihelm, een zwemparaplu, alsook ontwerpen van genieën zoals Leonardo da Vinci, Athanasius Kircher en Nikola Tesla. Deze uitzonderlijke, private collectie brengt de boodschap dat falen en experiment aan de basis liggen van innovatie en vooruitgang.

Het museum is een ode aan de artistieke rol kunstenaar en een plek waar creativiteit in al zijn facetten getoond wordt.

Grijs, zilver met stof op

Interview met Stephan Vanfleteren | DIGIFOTO Pro

In De Standaard Weekblad werd Stephan Vanfleteren geïnterviewd. Wanneer de fotograaf aan de Noordzee denkt, leidt hem dat tot deze bespiegeling:

“Ik vind grijs de prachtigste kleur. Grijs noem ik zilver met stof op. Ook toen kleur weer helemaal in was, ben ik altijd blijven kiezen voor grijs. Dat ligt me beter. Omdat ik traditioneler kijk. Ik schrijf me graag in oude tradities in.

Zwart-wit is lineair. Zo is het nooit. Het is grijs. Grijs is fluïde, en verandert van gedaante, naargelang het licht dat erop valt. Het grijs van de doeken hier kantelt soms naar blauw, naar roodoranje, naar paars, en nu is het licht warm, nu zie je het geler worden.”

Jef Geys

De tentoonstelling Jef Geys maakt school in Z33 in Hasselt focust op het werk dat kunstenaar Jef Geys (1934-2018) maakte in de periode 1963 tot 1989, toen hij leraar was aan de Rijksmiddelbare school in Balen.

Jef Geys wist als leraar op zijn heel eigen manier de lessen esthetica op een ‘positieve’ manier in te vullen met inzichten van en over de kleine en grote wereld. Hij stelde zijn leerlingen op een open manier vragen over de vanzelfsprekendheden van gangbare opinies en wisselende wereldbeelden, ook over reclametechnieken waarin hij zelf een opleiding had gehad. Daarom staat op het schoolbord in de tentoonstellingsruimte de vraag die Geys altijd weer aan zijn leerlingen stelde: Wat ziet gij daarin?

Repeat repeat

Kunstenaar Joseph Cartwright gebruikte de wachttijd in een restaurant om nieuwe artistieke vingeroefeningen te doen. Zijn werkmateriaal vindt hij op de tafel. Hetzelfde maar toch steeds anders. Of zes interessante familie-opstellingen.

De kunstenaar laat niet alleen zien hoe spelen met herhaling interessante kunst kan opleveren. Hij toont ons vooral dat je niet op de academie moet zijn om kunst te maken. Elk vrij moment is een kans om je kunstenaarschap te trainen.

Geduld

Psycholoog, schrijver en musicus Anna Enquist hekelt gebrek aan geduld. Voor diepgang is steeds minder tijd, constateert ze, maar niet alles kan direct bevrediging geven. In een interview drukt ze uit wat kunst, en meer specifiek muziek, kan betekenen:

Van muziek oefenen leert een kind verdragen dat het iets niet kan, dat het langzaam gaat en tijd kost. De gesel van onze tijd is dat alles snel moet en direct bevrediging moet geven. Dat heb je natuurlijk niet met vioolles, dat klinkt in het begin helemaal niet mooi. Dat is op dit moment voor een kind moeilijker om te accepteren. Je hoeft maar op een schermpje te tikken of je krijgt een filmpje.

Muziek is voor velen een ultiem redmiddel, zegt Enquist: de heilzaamheid van het praktisch musiceren, het geluksgevoel als je geconcentreerd aan het spelen bent. Maar vooral de wijze van omgaan met de ellende van de wereld en het leven. In muziek wordt de diepste wanhoop, het scherpste verdriet verklankt – zonder uitleg, zonder woorden. Diezelfde muziek biedt door haar schoonheid en structuur tegelijkertijd een onbegrijpelijke troost.

Herhaling

36175488631_24e1ea7614_o.jpg

Neuro-onderzoek bevestigt wat we intuïtief al weten: we hebben veel herhaling nodig. Motorische vaardigheden vragen voldoende oefentijd voor ze geautomatiseerd zijn. Door veel te oefenen verlopen denkprocessen automatischer en minder bewust. En dit creëert – letterlijk – ruimte in het werkgeheugen om nieuwe zaken te leren.

We durven het soms niet meer te vragen: herhaal tot het erin zit. Maar misschien moeten we de slinger opnieuw in de andere richting doen overslaan. En zonder schroom eisen: nog twintig keer.

Feedback ontvangen

Creatief-een-cadeau-inpakken.jpg

Leraren stellen vast dat leerlingen niet altijd ontvankelijk zijn voor feedback. Ze reageren dan met ja maar… waarmee ze willen zeggen dat het probleem niet bij hen ligt maar bij de zenuwen, het instrument of het vele werk dat ze voor school hadden. Het is niet mijn schuld is dan de impliciete boodschap die ze geven.

En dat is niet ok. Want wie niet naar zichzelf kijkt, geen feedback wil ontvangen, leert niet. Van belang is dat je dit bespreekt: ik merk dat je telkens ‘ja maar’ zegt als ik feedback geef. Communicatie over de communicatie noemen we dat.

Er bestaan vele boeken over feedback geven, maar weinig over feedback ontvangen. Dit is er wel eentje: feedback is een cadeautje van Douglas Stone. Alleen al de titel.