Talent bestaat niet. Talent is enkel zin hebben om iets te doen. Al de rest is inspanning. Ik ken geen artiesten, enkel mensen die hard voor iets werken.
Jacques Brel
Hard werken
3
Categorie archief: werkhouding ontwikkelen
Aandachtig worden
De Leuvense pedagoog/ filosoof Jan Masschelein zegt mooie dingen over aandacht.
Aandacht betekent letterlijk er zijn, erbij zijn. Afwezig zijn betekent dat men niet bij de zaak is. Bij de zaak blijven, bij de les blijven is een kwestie van aandachtig worden.
Volgens Masschelein is aandacht een toestand die tot stand kan worden gebracht. School is de tijd en plaats waar we aandachtig worden voor dingen, of nog anders, school vestigt de aandacht op iets. De school of academie (met haar leerkrachten, discipline, regels, routines …) maakt het mogelijk dat een nieuwe generatie aandachtig wordt voor de wereld (van de kunsten).
Aandachtig zijn betekent ontvankelijk zijn. Zich vatbaar en gevoelig opstellen voorbij ingebakken gewoontes, voorbij direct resultaat, ogenblikkelijk gewin en stellig rendement. Voorbij het eigen beproefde perspectief.
Hocus focus
Ik ontdekte dat een leerling tijdens de les samenspel stiekem op haar gsm Facebook aan het checken was. Zover zijn we dus. Cijfers bevestigen deze indruk. Bijna een kwart van alle 18 tot 24-jarigen kijkt meer dan 100 keer per dag op zijn telefoon.
De Standaard schreef er een artikel over met de fantastische kop hocus focus. De nieuwe heilige graal heet focus: je kunnen concentreren op één activiteit is de nieuwe luxe.
De academie als plek om die nieuwe luxe te ontdekken? Leerschool voor aandacht en sensitiviteit? Zeker. Want hier kan je niet anders dan singletasken. Enkel met concentratie bereik je meesterschap over je instrument, borstel, stem of lichaam.
Hier en nu
Fotograaf Stephan Vanfleteren werd 50. In het Fotomuseum in Antwerpen vond een grote overzichtstentoonstelling plaats. In een interview in de Morgen vertelt Vanfleteren wat zijn talent is.
Mijn grootste talent is dat ik het gevoel kan opwekken dat het hier en nu het allerbelangrijkste is. Als ik iemand portretteer, dan is die ene persoon op dat moment de enige die telt. Als ik naar een boom kijk, doe ik dat met diezelfde overtuiging. Dat is mijn geheim.
Je hoopt dat je deze kwaliteit ook aan je leerlingen op de kunstacademie kan meegeven. Met heel je hebben en houden present zijn in het hier en nu. Geconcentreerd zijn op je werk. En alleen maar dat.
Willen
Willen is belangrijker dan talent. Onderzoek bevestigt dit. En ook kunstenaars verwoorden dit op een schitterende manier. Jacques Brel bijvoorbeeld:
In het leven slaag je als je je dromen kan waarmaken. Je hebt een droom en dan probeer je die uit te bouwen en structuur te geven. Ik ben overtuigd van één zaak: talent bestaat niet. Talent is het verlangen om iets te doen. Het verlangen om een droom te verwezenlijken. De rest is zweten en zwoegen. Kunstenaars bestaan niet. Ik geloof enkel dat er mensen zijn die intens en met veel genereuze energie met iets bezig zijn.
Jaques Brel
Pas toen ik op mijn zestiende een tentoonstelling van de fauvisten zag, besefte ik dat ik dat ook wilde. Tot dan toe kon ik helemaal niet goed tekenen. Daar draait het volgens mij vooral rond: willen. Los van talent voelde ik een drang om iets te kunnen.
Rinus Van de Velde
De wil moet sterker zijn dan het talent.
Een collega DKO
Stretch
Hoe ambitieus zijn de doelen die je je leerlingen oplegt? En hoe ambitieus ben je voor je leerlingen in deze coronatijden?
Volgende tool met zeven niveaus kan helpen om de juiste balans te vinden. Wanneer krijg ik leerlingen in een ideale stretch?
- -3 verveling: want doelen zijn veel te makkelijk. Er is geen enkele uitdaging.
- -2 relax: met een absoluut minimum aan inspanning zijn de doelen te halen.
- -1 rustig aan: want er is nog tijd genoeg om de doelen te halen.
- 0 comfortzone: doelen zijn precies moeilijk genoeg om ze comfortabel te halen.
- + 1 stretch: de lat ligt hoog en er moet stevig gewerkt worden om de doelen te halen. Maar het is wel een haalbare kaart.
- +2 stress: doelen zijn net niet haalbaar.
- +3 paniek: doelen liggen zo hoog dat het onmogelijk is om ze te halen. En dat leidt tot ofwel apathie ofwel ongezonde nervositeit.
Misschien is het zinvol om in deze ongewone tijden even op -1 of 0 te gaan staan. Misschien hebben onze leerlingen nu het meest nood aan muziek-, woord-, dans- en beeldmateriaal dat hen spelplezier geeft, innerlijke verdieping… of troost. Misschien ligt hierin op dit moment onze eerste taak als kunstonderwijs.
Hoe gaat het?
Vandaag start ik met online gitaarlessen op de lesuren waarop mijn leerlingen normaal les hebben. Op de uitnodiging die ik vijf weken geleden verstuurde om filmpjes te posten, een online les te vragen, partituren en feedback te vragen, reageerden sommige leerlingen enthousiast. Maar van anderen hoorde ik weinig, van enkelen zelfs niets. Daarom ontstond de noodzaak om een belangrijk ritueel terug op te pakken: een wekelijks vast lesmoment. Met elke leerling ga ik 20 minuten via één platform aan de slag. Een keuze voor eenvoud en regelmaat.
Mijn startvragen heb ik al klaar: En hoe gaat het? Wat heb je de afgelopen tijd gedaan? Want onze leerlingen hebben toch wel wat meegemaakt. Ik ben benieuwd naar hun verhalen en bezorgdheden.
En dan gaan we voorzichtig aan de slag met nieuw materiaal (zoals onze minister vraagt). Voorzichtig, want ook dat hebben we collectief de afgelopen weken geleerd: doordrammen of met een te grote ambitie erin vliegen werkt nu niet. Slimme keuzes maken is het devies.
Horen en zien we elkaar goed? Hoe gaat het? En wat gaan we nu oppakken? Meer moet dat deze week niet zijn.
Werkplek
Af en toe vraag ik aan leerlingen om een foto te maken van hun werkplek. Als een instrument goed zichtbaar in de woonkamer staat, is de kans groter dat er dagelijks geoefend wordt. In het oog, in het hart. Dat geldt niet alleen voor de liefde.
Die opdracht doet leerlingen en ouders nadenken over routines en levert ook fijne, soms grappige foto’s op.
Maar geen enkel beeld kan tippen aan de foto van hierboven. Het is de werktafel van Panamarenko in zijn huis aan het Sint-Jansplein in Antwerpen.
Aan dit juwelierstafeltje, met prullaria en uitpuilende lades, ontstond zijn oeuvre. Hier werden techniek, wetenschap en verbeelding met elkaar vermengd tot de meest poëtische installaties. En die gedachte is adembenemend.
Bewust oefenen
Veel oefenen is een sleutel tot succes. Maar de kwaliteit van die oefening is minstens even belangrijk. De Amerikaanse psychologe en wetenschapper Angela Duckworth omschrijft in haar boek de grit-factor de elementen van bewust oefenen:
- stel jezelf een doel;
- oefen met volledige concentratie;
- ontvang veel directe feedback;
- herhaal met aandacht voor die feedback.
Tenslotte geeft Duckworth de suggestie om werk te maken van dagelijkse routines.
Doorzettingsvermogen
Je bent geen genie. Dit kreeg de Amerikaanse psychologe Angela Duckworth in haar jeugd te horen. Ondertussen studeerde ze op Harvard en Oxford neurowetenschappen en won ze prestigieuze prijzen.
In het boek De Grit-factor onderzoekt ze waarom ze toch slaagde. Ze stelt vast dat testen die uitgaan van intelligentie en leiderschapspotentieel weinig zeggen over slaagkansen in onderwijs of succes in de verdere loopbaan. Passie en doorzettingsvermogen zijn wel bepalende factoren. Succes ontstaat door een speciale mix van volledige overgave en vastberadenheid om op lange termijn je doelen waar te maken.
En hoe kan je dan doorzettingsvermogen aanleren? Het is een thema waar vele leraren DKO mee worstelen. Duckworth geeft enkele tips:
- Ga lastige situaties voor je leerlingen niet uit de weg. En accepteer dan dat tegenslagen daar een onderdeel van zijn.
- Kijk als leraar (en ouder) minder naar de cijfers en meer naar het groeiproces. Want groei is een veel interessantere indicator en stimulator.
- Geef het goede voorbeeld. Ga zelf nieuwe uitdagingen aan en laat dat zien in de klas.
artistieke competenties 