Kunstenaar Joseph Cartwright gebruikte de wachttijd in een restaurant om nieuwe artistieke vingeroefeningen te doen. Zijn werkmateriaal vindt hij op de tafel. Hetzelfde maar toch steeds anders. Of zes interessante familie-opstellingen.
De kunstenaar laat niet alleen zien hoe spelen met herhaling interessante kunst kan opleveren. Hij toont ons vooral dat je niet op de academie moet zijn om kunst te maken. Elk vrij moment is een kans om je kunstenaarschap te trainen.
De Franse kunstenares Marion Verboom verbindt in haar werk traditie met stadselementen. Stukken zuilen die zo uit het Parthenon in Athene gezaagd zouden kunnen zijn mixt ze met hedendaagse materialen en vormen.
En zo ontstaat er nieuw en interessant werk: totems die enerzijds uitnodigen om te ontdekken waar een element vandaan komt en anderzijds de verbeelding aanspreken door de ongewone combinaties.
Lennert Coorevits van de groep Compact Disk Dummies is een bijzonder avontuurlijke muzikant. In een interview zegt hij daar zelf het volgende over:
Muziek is een Rubiks kubus waaraan je kunt blijven prutsen tot hij goed zit. Maar af en toe moet je hem ook eens met een grote hamer kapotslaan en opnieuw beginnen.
En daar maakt Coorevits ook werk van. Hij experimenteert erop los: een song van Bob Dylan door de autotunemachine jagen en zien wat dat oplevert. Of de Bo Diddley drumbeat uit de jaren 50 onder andere nummers plakken. Eindeloos fantaseren en combineren.
Sommige leerlingen komen met zo’n avontuurlijke mindset de academie binnen. En ja, de academie is ondertussen een plek geworden waar ze dat verder kunnen ontwikkelen.
En als leerlingen dat niet van nature hebben, dan nog liggen er kansen om dat aspect van kunstenaarschap te ontdekken.
De Londense fotografe Helga Stentzel maakt van de wasdraad en wat kleren een dierentuin. Je moet er maar opkomen, hoor ik jullie collectief denken. Ja, een creatieve geest maakt de gekste sprongen. Of een kunstenaar kijkt nieuwsgierig naar de dingen die hij/ zij tegenkomt. Je ziet het zo voor je: Helena maakt een wandeling in een buitenwijk van Londen en ziet opeens een wasdraad met een wit-zwart gestreepte trui. In haar verbeelding maakt ze er direct een zebra van.
Een idee hebben is één, dat ook oppakken en het kwaliteitsvol uitvoeren is nog iets anders. Associëren maakt dan plaats voor focus, hard werken en maniakaal afwerken.
Ideeën verzamelen, experimenteren, maken, en dat met kwaliteit tonen.
Het Danish String Quartet weet met technisch vernuft, overtuigende podiumenergie en eigenzinnigheid menig muziekhart te veroveren. In een interview vertellen ze dingen die ook dicht bij een aantal dromen van Kunstig Competent aansluiten.
De zoektocht naar een soort eigenheid wordt sterk onderschat. Ik kan wel honderd strijkkwartetten opnoemen die min of meer hetzelfde programma brengen en allen technisch onberispelijk zijn. En toch lukt het slechts een handvol om echt door te breken.
Door een beetje buiten de lijntjes te kleuren, kunnen we ons onderscheiden en duidelijk maken waar we voor staan. Op muzikaal vlak, maar ook daarbuiten.
We zien het kwartet als een creatieve bubbel waarin we allerlei zaken proberen te verwezenlijken. Het is een plek waar we onze dromen kunnen waarmaken.
Te hoog gegrepen? Nee, niet als we het simpel houden. Door bijvoorbeeld aan deze aspecten (eigenheid, buiten de lijntjes kleuren, creatieve bubbels creëren …) aandacht te geven en ze te versterken als leerlingen daarvan sporen laten zien.
Femke Deckers gebruikt in haar boek Schroef jezelf los een prachtige metafoor voor creativiteit. Ze ontdekte dat al haar creatieve processen bestonden uit creatieve ademhalingen.
Je waaiert uit (zoekt opties en alternatieven) en je waaiert weer in (maakt keuzes). Inademen betekent mogelijkheden verkennen, uitademen is bewegen naar een focuspunt, een oplossing.
Bij echt ademhalen kan je niet enkel inademen. Dan ga je dood. Zo ook bij creativiteit. Enkel alternatieven genereren is dodelijk voor de creativiteit. Je moet op een bepaald moment ook (durven) landen.
Ook in het leerplan Kunstig Competent zit die creatieve ademhaling vervat. We noemen dat experimenteren (inademen) en creëren (uitademen). Maar laten we eerlijk erkennen dat de metafoor creatief ademhalen vele malen mooier is.
Voor sommige competenties kunnen we ons heel goed voorstellen wat we op het einde van een graad bij onze leerlingen willen zien en horen. Voor andere artistieke competenties is dat beeld vager.
De denkoefening competentiebeelden, waar verschillende academies hun schouders onder gezet hebben, geeft beeld en taal aan die tussen- en eindpunten. Hierboven vind je een eerste voorbeeld.
De volgende maanden zullen we in de blog regelmatig zo’n competentiebeeld delen. Hopelijk helpt dit materiaal om doelen concreter te vertalen naar je klas.
Wil je nu al het hele materiaal induiken, dan kan je het boekje Competentiebeelden, op weg met artistieke competenties, downloaden:
Het kunstwerk Nummer acht, everything is going to be alright van Guido van der Werve is een meesterwerk. Deze film bestaat uit één beeld. Een man wandelt gedurende 10 minuten over een ijsvlakte. Een ijsbreker achtervolgt hem maar slaagt er niet in om de man, ondanks een surplus aan formaat en kracht, in te halen.
Dat is op zich een krachtig beeld. Maar het werk heeft nog een grotere troef. Het roept zovele ideeën en associaties op: David en Goliath, de strijd tussen mens en machine, macht versus kwetsbaarheid … En daarvoor heeft Van der Werve alleen maar een man, een boot en veel ijs nodig.
Misschien is dat laatste de reden waarom dit werk zo sterk is: de botsing tussen de eenvoud van het werk en de rijkdom aan betekenissen.
Deze creatie-opdracht haalde het shortlist van ons boek TIJD VOOR MAKEN niet. Maar we delen de opdracht toch graag. Andere ideeën vind je op tijdvoormaken.be.
Violist Stephen Nachmanovitch en pianist Ron Fein legden beelden uit tijdschriften naast hun partituren. Ze lieten zich door de beelden inspireren om muziekwerken een eigen(zinnige) sfeer te geven. En dat leverde spannende nieuwe interpretaties op.
OPDRACHT
Ontdek de wondere wereld van maken met behulp van 50 nieuwe en inspirerende opdrachten.
Wanneer muzikanten op het podium hun eigen werk spelen, gebeurt er iets speciaals. Ze zijn dan extra betrokken muzikanten. Ze spelen met fierheid en enthousiasme.
Voor beeldende kunsten, woord en dans bestaan er al verschillende inspirerende boeken met creatieopdrachten. Voor muziek en instrumentisten is de spoeling echter dun. Daarom schreef ik samen met componist Bert Appermont dit boek.
Het boek richt zich niet op het beginonderwijs en niet op mensen die zich willen specialiseren als componist. We mikken op de groep daar tussenin: jongeren en volwassenen die al een tijdje een instrument bespelen en die de wereld van creatie willen verkennen. Voor leerlingen die in de studierichting creërend muzikant zitten, is dit boek helemaal een aanrader.
Het boek kiest voor twee unieke uitgangspunten. We nodigen leerlingen uit om te maken met en voor hun eigen instrument. We beloven dat ze er een rijkere muzikant en vertolker van wordt. Daarnaast dagen we ze uit om al experimenterend en musicerend te componeren.
We presenteren een pakket van 50 creatieopdrachten. Die opdrachten selecteerden we samen met 70 leraars uit het DKO. Zij onderzochten welke oefeningen wel of niet werkten en maakten ze met hun tips sterker. Daarom kunnen we op elke opdracht in dit boek het stempel uitgetest in de praktijk plakken.
Het boek is hier te krijgen.
artistieke competenties 