Boek over creatie in muziek

Ontdek de wondere wereld van maken met behulp van 50 nieuwe en inspirerende opdrachten.

creëer een meditatief werk zoals Arvo Pärt

maak een soundtrack voor elfen en hobbits zoals de componist van  Lord of the Rings 

verras de luisteraar zoals John Lennon 

gebruik een dalende bas om je publiek tot tranen toe te ontroeren


Wanneer muzikanten op het podium hun eigen werk spelen, gebeurt er iets speciaals. Ze zijn dan extra betrokken muzikanten. Ze spelen met fierheid en enthousiasme.

Voor beeldende kunsten, woord en dans bestaan er al verschillende inspirerende boeken met creatieopdrachten. Voor muziek en instrumentisten is de spoeling echter dun. Daarom schreef ik samen met componist Bert Appermont dit boek.

Het boek richt zich niet op het beginonderwijs en niet op mensen die zich willen specialiseren als componist. We mikken op de groep daar tussenin: jongeren en volwassenen die al een tijdje een instrument bespelen en die de wereld van creatie willen verkennen. Voor leerlingen die in de studierichting creërend muzikant zitten, is dit boek helemaal een aanrader.

Het boek kiest voor twee unieke uitgangspunten. We nodigen leerlingen uit om te maken met en voor hun eigen instrument. We beloven dat ze er een rijkere muzikant en vertolker van wordt. Daarnaast dagen we ze uit om al experimenterend en musicerend te componeren. 

We presenteren een pakket van 50 creatieopdrachten. Die opdrachten selecteerden we samen met 70 leraars uit het DKO. Zij onderzochten welke oefeningen wel of niet werkten en maakten ze met hun tips sterker. Daarom kunnen we op elke opdracht in dit boek het stempel uitgetest in de praktijk plakken. 

Het boek is hier te krijgen.

Fout is goud

386.jpeg

Ik ben geboren en getogen in een soort theater dat mislukking als vanzelfsprekend beschouwde. Het kon onmogelijk elke keer raak zijn, wisten we. Want de basis is denken, en af en toe wordt dat denken verstoord door weet ik wat allemaal: verliefdheid, vermoeidheid, jaloersheid of gewoon niet beter weten en dingen die je niet eens ten volle beseft: lentedingen, herfstdingen, winter- en zomerdingen. Het gaat af en toe fout. Maar voor wie of wat gaat het fout? Niet zelden blijkt achteraf dat de fout haar verdienste had. Af en toe is de fout goud. En dat die woorden rijmen, dat is meegenomen voor een gedicht. 

Josse de Pauw in de Standaard weekblad

Relax

IMG_5565

Mijn vrouw dronk een thee op een zomers terras. Het etiket van het theezakje trok haar aandacht: RE LA X.  En dat leverde direct een fijne opdracht op om de kunstenaar uit te dagen:

  • maak een muziekwerk dat de toeschouwers relaxt;
  • gebruik als basismateriaal de noten re en la;
  • of vertrek vanuit het concept van de kwintsprong.

Creatieve opdrachten liggen zomaar klaar, als je met nieuwsgierigheid en verbeelding rondom je kijkt.

Vastgeroeste ideeën

onderwerp roest 2009 010aa.jpg

De essentie van kunst voor kinderen en jongeren ligt voor mij op deze vlakken: vragen stellen, vastgeroeste ideeën loswrikken, paradoxen uitgooien binnen de wereld van stelligheden en zekerheden, krasjes aanbrengen in het geheugen, openingen maken naar duizelingwekkende inzichten, onrust zaaien, onvermoede emoties aanwakkeren.

Marc Verstappen

Spelen met de traditie

image.png

Ontwerper Richard Hutten maakt in dit werk een interessante synthese tussen traditie en vernieuwing. In een digitale gemanipuleerde foto van een traditioneel oosters tapijt liet Hutten het klassieke ontwerp in strepen uitlopen. De kleuren van de laatste rij werden doorgetrokken.

Daarna liet Hutten dit ontwerp in India door ambachtslieden namaken. Die vaklui vonden het aanvankelijk moeilijk om deze strepen te knopen. Dit soort eenvoudige patronen vervaardigen was nieuw voor hen.

Het is interessant om te zien dat de combinatie van traditie/vakmanschap en kunstenaarschap/avontuur hier boeiend werk oplevert.

Het kunstwerk roept ook een relevante onderzoeksvraag op: hoe kunnen we de traditie koesteren én ze tegelijkertijd vernieuwen?

Zachte zandbak

speeltuin-0.jpg

Durf op je bek te gaan. Het is een levensles die actrice Joke Emmers laat optekenen in de Standaard.

Ik durf heel hard op mijn bek te gaan. Het doet heel veel pijn, maar je herstelt er ook telkens weer van, dat is het mooie. Als je niet springt, waar ben je dan tenslotte mee bezig?

Van Frank Focketyn leerde ze dat je in kunstonderwijs risico’s mag nemen. En als het fout gaat, wordt daar liefdevol naar gekeken.

Jongens, dit hier is een zandbak, en hier mag je vallen, want het is zacht, je wordt altijd opgevangen.

De zachte zandbak. Een prachtige metafoor die ik ondertussen gretig gebruik. Neem maar wat risico. Liever dat dan een veilige, brave standaarduitvoering. Hier op de kunstacademie val je zacht.

Festival van de verbeelding

image.jpg

Wouter Deprez las dat Vincent Kompany vorig jaar het doelpunt van het jaar heeft gemaakt. Gezien had Deprez het doelpunt niet. En dat daagde hem uit om zich de goal te verbeelden.

  • Kompany lobde de keeper vanaf de middenstip.
  • Kompany krulde de bal vanaf de cornervlag binnen.
  • Kompany dribbelde zeven spelers en mikte de bal vervolgens met een achterwaartse omhaal in de linkerwinkelhaak.
  • Kompany had een keeperspak aan en schoot de bal vanuit zijn doel recht de goal van de tegenstander binnen.
  • Kompany stond in handenstand op de deklat en caramboleerde vanuit die positie de bal binnen.
  • Kompany slikte de bal in en spuwde hem weer uit in doel.
  • Kompany stifte een penalty tegen de onderkant van de deklat, de bal landde op de doellijn en Kompany duwde hem erover met een reeks flikflakken.

In plaats van één doelpuntje schonk zijn verbeelding hem een festival van wereldgoals.

Creatief met Ligeti

379358590-Ligeti-Musica-Ricercata-pdf (gesleept).jpegDe Hongaarse hedendaagse componist György Ligeti componeerde Musica Ricercata voor piano. In het eerste deel speelde Ligeti enkel met de noot la. Het tweede deel met de noten mi en fa. En ook bij de volgende delen voegde hij telkens één noot toe. 

De beperking die Ligeti zichzelf oplegde, maakt het werk extra interessant. Het daagde hem uit om optimaal te spelen met andere parameters.

Dit werk inspireerde me tot compositieopdrachten voor leerlingen:

  • Maak een compositie met alleen de noot la.
  • Maak een compositie met de noten la en do.

De praktijk leert dat dit ook ijzersterke opdrachten zijn om leerlingen verder uit te dagen:

  • Gebruik eens de la in verschillende octaven…
  • Durf het ritmisch moeilijker te maken…
  • Probeer iets met een snelle en daarna een trage passage

Schrappen doet scheppen

stiftgedicht.gif

De ruimte die een componist aan de uitvoerder geeft, kan heel verschillend zijn. Partituren uit de renaissance gaven veel ruimte aan de uitvoerder. Je kon zelf bepalen met welke instrumenten je een partituur wilde spelen. Aanwijzingen over karakter, tempo en volume waren minimaal.

In latere periodes nam de componist steeds meer ruimte in en bepaalde sterker de uitvoering. De witte ruimte voor de musicus werd kleiner.

Willen we de kunstenaar in onze leerling aanmoedigen dan zijn meer open partituren een kans. Ze kunnen een opstap zijn naar zelf maken.

En als je dit soort partituren niet hebt, maak je ze toch gewoon zelf. Neem een zwarte stift en he     kan        b              heel