Quality Practice – A Musician’s Guide van Susan Williams is een onmisbaar boekje voor iedereen die doelgericht en met plezier wil oefenen. Williams combineert haar jarenlange ervaring als muzikant en pedagoog met recente inzichten uit de psychologie en motorische leerprocessen. Ze toont hoe kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit, en hoe je met focus, variatie en reflectie veel efficiënter vooruitgang boekt. Een inspirerende gids die het oefenen zelf tot een kunst verheft.
Psycholoog, schrijver en musicus Anna Enquist hekelt gebrek aan geduld. Voor diepgang is steeds minder tijd, constateert ze, maar niet alles kan direct bevrediging geven. In een interview drukt ze uit wat kunst, en meer specifiek muziek, kan betekenen:
Van muziek oefenen leert een kind verdragen dat het iets niet kan, dat het langzaam gaat en tijd kost. De gesel van onze tijd is dat alles snel moet en direct bevrediging moet geven. Dat heb je natuurlijk niet met vioolles, dat klinkt in het begin helemaal niet mooi. Dat is op dit moment voor een kind moeilijker om te accepteren. Je hoeft maar op een schermpje te tikken of je krijgt een filmpje.
Muziek is voor velen een ultiem redmiddel, zegt Enquist: de heilzaamheid van het praktisch musiceren, het geluksgevoel als je geconcentreerd aan het spelen bent. Maar vooral de wijze van omgaan met de ellende van de wereld en het leven. In muziek wordt de diepste wanhoop, het scherpste verdriet verklankt – zonder uitleg, zonder woorden. Diezelfde muziek biedt door haar schoonheid en structuur tegelijkertijd een onbegrijpelijke troost.
Neuro-onderzoek bevestigt wat we intuïtief al weten: we hebben veel herhaling nodig. Motorische vaardigheden vragen voldoende oefentijd voor ze geautomatiseerd zijn. Door veel te oefenen verlopen denkprocessen automatischer en minder bewust. En dit creëert – letterlijk – ruimte in het werkgeheugen om nieuwe zaken te leren.
We durven het soms niet meer te vragen: herhaal tot het erin zit. Maar misschien moeten we de slinger opnieuw in de andere richting doen overslaan. En zonder schroom eisen: nog twintig keer.
Talent bestaat niet. Talent is enkel zin hebben om iets te doen. Al de rest is inspanning. Ik ken geen artiesten, enkel mensen die hard voor iets werken.
De Leuvense pedagoog/ filosoof Jan Masschelein zegt mooie dingen over aandacht.
Aandacht betekent letterlijk er zijn, erbij zijn. Afwezig zijn betekent dat men niet bij de zaak is. Bij de zaak blijven, bij de les blijven is een kwestie van aandachtig worden.
Volgens Masschelein is aandacht een toestand die tot stand kan worden gebracht. School is de tijd en plaats waar we aandachtig worden voor dingen, of nog anders, school vestigt de aandacht op iets. De school of academie (met haar leerkrachten, discipline, regels, routines …) maakt het mogelijk dat een nieuwe generatie aandachtig wordt voor de wereld (van de kunsten).
Aandachtig zijn betekent ontvankelijk zijn. Zich vatbaar en gevoelig opstellen voorbij ingebakken gewoontes, voorbij direct resultaat, ogenblikkelijk gewin en stellig rendement. Voorbij het eigen beproefde perspectief.
Ik ontdekte dat een leerling tijdens de les samenspel stiekem op haar gsm Facebook aan het checken was. Zover zijn we dus. Cijfers bevestigen deze indruk. Bijna een kwart van alle 18 tot 24-jarigen kijkt meer dan 100 keer per dag op zijn telefoon.
De Standaard schreef er een artikel over met de fantastische kop hocus focus. De nieuwe heilige graal heet focus: je kunnen concentreren op één activiteit is de nieuwe luxe.
De academie als plek om die nieuwe luxe te ontdekken? Leerschool voor aandacht en sensitiviteit? Zeker. Want hier kan je niet anders dan singletasken. Enkel met concentratie bereik je meesterschap over je instrument, borstel, stem of lichaam.
Fotograaf Stephan Vanfleteren werd 50. In het Fotomuseum in Antwerpen vond een grote overzichtstentoonstelling plaats. In een interview in de Morgen vertelt Vanfleteren wat zijn talent is.
Mijn grootste talent is dat ik het gevoel kan opwekken dat het hier en nu het allerbelangrijkste is. Als ik iemand portretteer, dan is die ene persoon op dat moment de enige die telt. Als ik naar een boom kijk, doe ik dat met diezelfde overtuiging. Dat is mijn geheim.
Je hoopt dat je deze kwaliteit ook aan je leerlingen op de kunstacademie kan meegeven. Met heel je hebben en houden present zijn in het hier en nu. Geconcentreerd zijn op je werk. En alleen maar dat.
artistieke competenties 