Volharden

tom-lanoye.jpg

Tom Lanoye vindt dat techniek bevrijdt. Het geeft je meer mogelijkheden voor expressie. Daarom was de punk zo snel uitgezongen. Als Lanoye artiesten hoort spreken over de kleine dingen des levens loopt hij weg. Ga voor de dingen die moeilijk en niet evident zijn en oefen tot je het in de vingers hebt.

Voor Ten Oorlog moest Lanoye bijna een jaar studeren om de vijfvoetige jamben onder de knie te krijgen. Zijn ouders, die middenstanders waren, lepelden hem dat al vroeg in: als je talent hebt, moet je dat gebruiken. Luiheid is niet toegestaan. Een ook al ben je soms moe: je moet, moet volharden.

Een moeilijke maar soms ook mooie levensles voor onze leerlingen op de academie.

Studeren is nooit saai

Violist Floris Willem vertelt hoe hij erin slaagt om instuderen altijd boeiend te houden. 

Ik studeer graag met veel variatie op mijn instrument: de ene keer luister ik naar mijn intonatie, de andere keer naar de melodische lijn, de begeleiding, de harmonie … Of ik focus me op mijn houding. En zo wordt spelen en studeren nooit saai. 

Wat een krachtig en eenvoudig concept.

Doelbewust trainen

piek-800x445.png

Anders Ericsson en Robert Pool beschrijven in hun boek Piek hoe gewone mensen buitengewoon kunnen presteren. De kern van hun betoog? Altijd maar herhalen heeft weinig effect. Je haalt er hooguit een gemiddeld niveau mee.

Daar tegenover stellen ze het concept van doelbewust trainen. De ingrediënten?

  • duidelijke en bewuste doelen stellen;
  • geconcentreerd oefenen;
  • directe feedback krijgen;
  • de lat steeds hoger leggen.

Het boek ontkracht de talentmythe. Toppresteerders hebben niet uitzonderlijk veel talent. Wat hen wel onderscheidt, is doelgerichte training en hard werken. Dat is het talent waarmee ze het verschil maken.

Natuurlijk erkennen de auteurs de invloed van aangeboren eigenschappen. Met 1m60 zal je geen basketter in de NBA worden. Maar het boek is toch op de eerste plaats een pleidooi voor doelbewuste trainingsprincipes.

Hoogwaardig vakmanschap

33416176324_22020d15b2_o.jpg

Muziekboeken insinueren dat je met hun methode in enkele maanden een instrument kan leren spelen. We weten natuurlijk beter: een lange leertijd is noodzakelijk.

Hoogwaardig vakmanschap gaat vooral om kennis die niet in een boek staat. Richard Sennet noemt dit belichaamde kennis. Kennis die voortvloeit uit de intuïtieve samenwerking van lichaam en geest.

Daarom blijft het essentieel dat een meester zijn gezellen met regelmaat ontmoet. En dat ze samen de mogelijkheden en grenzen van instrument, materialen en gereedschappen verkennen.

Deze ontmoeting gaat verder dan de traditie herhalen. Want het stoffige imago van de ambachten hebben we achter ons gelaten. Nieuw vakmanschap zoekt naar uniciteit, maatwerk en innoverende technieken. Het nieuwe ontstaat in een creatief spel tussen een leerling met nieuwe ideeën en zijn leraar. Hoogwaardig vakmanschap.

Op een podium of tentoonstelling is dit proces naar hoogwaardig en nieuw vakmanschap niet altijd zichtbaar. In de ateliers/ klassen op de academie des te meer.

Focus en versnipperen

focus.jpg

Werken met focus is met recht en reden in het leerplan kunstig competent een leerdoel voor het vakmanschap. Meer zelfs: dit is één van de grootste uitdagingen waar onze leerlingen voor staan. We zijn zo snel afgeleid en worden weggezogen van aandacht op één ding. En laat dat net een kwaliteit zijn die de ware vakman van de prutser onderscheidt: zijn vermogen om geconcentreerd te blijven op het werk.

Versnipperen.jpg

Anderzijds is die versnippering ook interessant als we de kunstenaar willen aanspreken. Dwalen, verbindingen maken, vele indrukken opdoen, van de hak op de tak springen. Het zijn manieren om de creativiteit aan te wakkeren en nieuwe ideeën te genereren.

De twee tegenpolen, focus en versnippering, geven nog maar eens aan dat het interessant is om de eigenheid van de verschillende rollen te onderzoeken. En zo ontstond de laatste jaren ook het inzicht dat elke artistieke rol zijn eigen didactiek heeft. Misschien is dit wel één van de meest belangrijke gedachten die het project kunstig competent opleverde.

Play guitar instantly

IMG_2260.jpg

In 1996 begon de Canadese kunstenares Dana Wyse met haar bekendste kunstwerk Jesus Had A Sister Productions. Zakjes gevuld met pilletjes doen je dromen, lachen en vooral nadenken. Met de nodige ironie bespreekt Wyse universele thema’s zoals geslacht, spiritualiteit en aspiraties. Het is work-in-progress. Ieder jaar voegt ze nieuwe kunstwerken toe.

Op een tentoonstelling viel mijn oog op Play Guitar Instantly. Dit riep vele gedachten op: Hoe kan ik een generatie leerlingen die vooral de spotlights en zelden het zweet zien tot oefenen aanzetten? Hoe maak ik leerlingen duidelijk dat succes start bij volgehouden inspanning? Hoe kan ik mijn lessen kruiden met meer direct speelplezier?

En fundamenteel: is het einde van het DKO in zicht met deze pillenkuur? 😉 Of juist niet! Want … laten we eerlijk wezen: instantly, forget it.

bestSellingWriterdw98stah-eurtumblr_npbw4rMFtv1qb59rdo1_400

Verslavende spelletjes

Design-a-game-controller-1-1024x675

Bij technische oefeningen denken we aan saai, monotoon, kurkdroog gezwoeg. Bij spelletjes maken we andere associaties: plezier, passie, bezieling en flow. Als je leren zo ervaart, leer je ook sneller.

Een eenvoudige tip: maak van technische oefening verslavende spelletjes. Akkoorden leren spelen op gitaar kan een saaie driloefening zijn. Of een spel met levels. Waar leerlingen op scherp staan en juichen als ze een volgende stap gehaald hebben.

Ik studeer

1280x640libeer.jpg

Het verschil maken? In Knack vertelt pianist en presentator Julien Libeer hoe hij daaraan werkt. Zijn recept is eenvoudig.

Mijn dagelijkse realiteit, om eerlijk te zijn, is gesukkel. Het is nooit goed genoeg. Speel maar eens een Beethovensonate. Wat betekent dat? Hoe maak je het verschil? Er is altijd die horizon die zich verlegt. Mentaal gesproken is dit vak een brainfuck. En de enige remedie tegen compleet zot worden, is discipline. Maandag: ik studeer. Dinsdag: ik studeer. Woensdag: ik studeer. Zaterdag, zondag: ik studeer. Ik kan geen week zonder piano. Dan word ik echt zot. 

Japans vakmanschap

telraam.png

Tijdens de gitaarles vertel ik het verhaal van een Japans gitarist. Onder zijn pupiter had deze virtuoos een telraam laten monteren om zijn vakmanschap te vergroten.

Als hij geconfronteerd werd met een moeilijke passage in een partituur gebruikte hij dat telraam met tien bolletjes. Hij schoof één bolletje naar rechts als hij de moeilijke passage een eerste keer juist kon uitvoeren. Ging de tweede keer ook goed, een twee bolletje. Maar als er de derde keer een fout in sloop, schoof hij alle bolletjes weer naar links. En het spel begon van voor af aan.

Vakmanschap betekende: de tien bolletjes aan de rechterkant krijgen.

Trainen tot het helemaal af is.

Harde en zachte competenties

screensnapshot-11-05-2016-10-29-15.jpg

Vakmanschap bestaat uit harde competenties. Deze competenties vereisen een hoge mate van precisie. Het zijn bekwaamheden die iedere keer zo correct en identiek mogelijk moeten uitgevoerd worden. Er is meestal maar één weg naar het ideale resultaat. Harde competenties moeten lopen als een Zwitsers horloge: betrouwbaar, accuraat, voorspelbaar en automatisch zonder de minste hapering.

De andere rollen vragen eerder zachte competenties. Hier is eerder flexibiliteit nodig. Zachte competenties ontwikkel je door spel. Je verkent je grenzen in veranderlijke situaties door steeds weer nieuwe en lastige hindernissen te leren overwinnen. Een leraar maakt zich dan ook niet druk om foutjes. Het belangrijkste is dat leerlingen durven uitproberen en leren omgaan met andere contexten.

De twee goed onderscheiden, is de boodschap. Harde en zachte competenties vragen elk een eigen aanpak.