Hoogwaardig vakmanschap

33416176324_22020d15b2_o.jpg

Muziekboeken insinueren dat je met hun methode in enkele maanden een instrument kan leren spelen. We weten natuurlijk beter: een lange leertijd is noodzakelijk.

Hoogwaardig vakmanschap gaat vooral om kennis die niet in een boek staat. Richard Sennet noemt dit belichaamde kennis. Kennis die voortvloeit uit de intuïtieve samenwerking van lichaam en geest.

Daarom blijft het essentieel dat een meester zijn gezellen met regelmaat ontmoet. En dat ze samen de mogelijkheden en grenzen van instrument, materialen en gereedschappen verkennen.

Deze ontmoeting gaat verder dan de traditie herhalen. Want het stoffige imago van de ambachten hebben we achter ons gelaten. Nieuw vakmanschap zoekt naar uniciteit, maatwerk en innoverende technieken. Het nieuwe ontstaat in een creatief spel tussen een leerling met nieuwe ideeën en zijn leraar. Hoogwaardig vakmanschap.

Op een podium of tentoonstelling is dit proces naar hoogwaardig en nieuw vakmanschap niet altijd zichtbaar. In de ateliers/ klassen op de academie des te meer.

Willen

doorzetters1.jpg

Willen is belangrijker dan talent. Onderzoek bevestigt dit. En ook kunstenaars verwoorden dit op een schitterende manier. Jacques Brel bijvoorbeeld:

In het leven slaag je als je je dromen kan waarmaken. Je hebt een droom en dan probeer je die uit te bouwen en structuur te geven. Ik ben overtuigd van één zaak: talent bestaat niet. Talent is het verlangen om iets te doen. Het verlangen om een droom te verwezenlijken. De rest is zweten en zwoegen. Kunstenaars bestaan niet. Ik geloof enkel dat er mensen zijn die intens en met veel genereuze energie met iets bezig zijn.

Jaques Brel

Pas toen ik op mijn zestiende een tentoonstelling van de fauvisten zag, besefte ik dat ik dat ook wilde. Tot dan toe kon ik helemaal niet goed tekenen. Daar draait het volgens mij vooral rond: willen. Los van talent voelde ik een drang om iets te kunnen. 

Rinus Van de Velde

De wil moet sterker zijn dan het talent. 

Een collega DKO

Schuren

schuurpapier2018030615360420180713092122.jpg

Psycholoog Wim Van den Broek heeft een uitgesproken en onderbouwde mening over onderwijs. Je mag kinderen best wel uitdagen. Iets leren, dat is ook altijd een beetje schuren. Er mag best wel gezucht worden (moet ik dit nog een keer spelen) van het herhalen. Als leerlingen zeggen dat het een pittige les was, ben ik een tevreden leraar.

Aan de polarisering vroeger was het beter versus nieuw is beter, doen we niet mee. Traditie/werkethiek en een liefdevolle aanpak zijn voor ons geen tegenstellingen. Een sterke kunstleraar eist vastberadenheid maar doet dat ook liefdevol. Hard in de zaak, zacht in de omgang.

Het raamleerplan Kunstig Competent maakt in haar doelen daarom een genuanceerde mix van werk- en spelplezier. Doorzetten als het moeilijk is en spelplezier tonen staan naast elkaar in de lijsten.

Stretch

c42e6f5ebc6fb085_stretching3.preview.jpg

Hoe ambitieus zijn de doelen die je je leerlingen oplegt? En hoe ambitieus ben je voor je leerlingen in deze coronatijden?

Volgende tool met zeven niveaus kan helpen om de juiste balans te vinden. Wanneer krijg ik leerlingen in een ideale stretch?

  • -3   verveling: want doelen zijn veel te makkelijk. Er is geen enkele uitdaging.
  • -2   relax: met een absoluut minimum aan inspanning zijn de doelen te halen.
  • -1   rustig aan: want er is nog tijd genoeg om de doelen te halen.
  • 0    comfortzone: doelen zijn precies moeilijk genoeg om ze comfortabel te halen.
  • + 1  stretch: de lat ligt hoog en er moet stevig gewerkt worden om de doelen te halen. Maar het is wel een haalbare kaart.
  • +2  stress: doelen zijn net niet haalbaar.
  • +3  paniek: doelen liggen zo hoog dat het onmogelijk is om ze te halen. En dat leidt tot ofwel apathie ofwel ongezonde nervositeit.

Misschien is het zinvol om in deze ongewone tijden even op -1 of 0 te gaan staan. Misschien hebben onze leerlingen nu het meest nood aan muziek-, woord-, dans- en beeldmateriaal dat hen spelplezier geeft, innerlijke verdieping… of troost. Misschien ligt hierin op dit moment onze eerste taak als kunstonderwijs.

Rol van de leraar

rol-muziekleraar.jpg

We wroeten met onze rol als leraar. De relatie tussen meester en leerling is niet altijd even helder en duidelijk. Hoe eisend kunnen/mogen we zijn? Hoe ver reikt onze begripvolle houding?

Ook psychologe Angela Duckworth stelt zich die vraag. Ze ontdekte in verhalen van uitblinkers een duidelijk patroon: hun opvoeders waren én eisend én ondersteunend.

Ook longitudinaal onderzoek in Amerika bevestigt dit. Ongeacht geslacht, etnische afkomst of sociale klasse hadden tieners met warme, respectvolle én eisende ouders betere cijfers op school en minder last van angsten en depressies.

Ondersteunend en veeleisend opvoeden is geen of-ofverhaal. De twee zijn complementair. Want warme ondersteuning richt zich op de mens, een eisende houding op de taak.

Boekenplank

Zin om te lezen? Hier mijn boekenplank artistieke competenties. Boeken die mij inspireerden om de artistieke rollen beter te leren kennen.

kunstenaar
vakman
performer
onderzoeker

samenspeler

De ambachtsman

headlineheadlinethecraftsman1322643229.jpg

Het boek de ambachtsman van Richard Sennett is een must voor leraren kunstonderwijs. Sennett beschrijft de schoonheid van het vakwerk, streven naar kwaliteit en de noodzaak aan repetitief werk. Ook in deze tijden. Zeker in deze tijden.

De timmerman, de dirigent zijn stuk voor stuk vakmensen omdat zij goed werk willen leveren omwille van het werk zelf.Volgens een veelgebruikte maatstaf is zo’n tienduizend uur ervaring nodig om een meestermusicus te worden.

Vakmanschap is altijd door kwaliteit gedreven werk.

Het moderne onderwijs vreest repetitief onderricht omdat het slaapverwekkend zou zijn. De verlichte leraar, bang dat hij de kinderen verveelt en bereid om telkens met nieuwe stimulansen te komen, vermijdt misschien routine – maar onthoudt op die manier kinderen de ervaring hun eigen ingebakken oefening te onderzoeken en deze van binnenuit te moduleren.