Martha Graham, een pionier van de moderne dans, was gefascineerd door de expressieve kracht van menselijke beweging. Tijdens een van haar repetities gebeurde er iets onverwachts: een danseres struikelde tijdens het uitvoeren van een sprong. Wat sommigen als een fout zouden bestempelen, zag Graham als een moment van onverwachte schoonheid. Het struikelen was voor haar kwetsbaarheid. Graham herkende onmiddellijk de kracht van dat toevallige moment. 

Graham begon deze zogenoemde onnatuurlijke bewegingen opzettelijk te integreren in haar choreografieën. Ze spoorde haar dansers aan om bewust uit balans te raken, te struikelen en zichzelf op te vangen. Niet als technische fouten, maar als een expressie van menselijke kwetsbaarheid en de voortdurende strijd om controle. Dit concept, dat bekend werd als errant movement (foutieve beweging), groeide uit tot een rode draad in haar werk.  

Wie erbij was, zal het nooit vergeten. In de grote turbinehal van Tate Modern in Londen creëerde kunstenaar Olafur Eliasson een bijzondere ervaring. The Weather Project gaf bezoekers het gevoel dat ze zich dicht bij de zon en de wolken bevonden. Verlicht door ongeveer 200 lampen creëerden de halve cirkel en de weerspiegeling ervan het beeld van een massieve zonsondergang binnenshuis. De rode gloed rond de bol leek ook erg op die van de planeet Mars. Kunstmatige mist versterkte de sfeer. De installatie werkte betoverend en vervreemdend. Miljoenen mensen gingen kijken en ervaarden een zon die niet heet werd en een hemel die ergens eindigde.

Kunstenaars dagen uit om vanuit hun vervreemdende kunst of interventies vanzelfsprekendheden in vraag te stellen, vastgeroeste ideeën los te wrikken of krassen aan te brengen. 

Het is interessant om te onderzoeken hoe we vervreemding een plek kunnen geven in kunstonderwijs.

Componisten en songwriters spelen met verwachtingen door herkenning en verrassing in balans te brengen. Ze bouwen patronen op om herkenbaarheid te creëren en doorbreken die vervolgens om spanning en interesse te wekken.

Zoals Jay Maisel zegt:
“We humans love patterns, but broken patterns are more interesting.”

Dit principe is een van de sterkmakers die we hebben ontwikkeld om leerkrachten instrument handvatten te geven om composities van hun leerlingen te versterken: introduceer je patroon, herhaal het, en verander er de derde keer iets aan.

Wil je meer weten over deze sterkmakers en andere interventies om leerlingen te begeleiden tijdens creatieprocessen? Kom naar een van de vijf navormingen ‘Muziekcreatie begeleiden’: Muziekcreatie begeleiden | UCLL Research & Expertise. 

Onderzoeker Luc Nijs schreef een boek over de rol van beweging in muziekonderwijs: Bewegend leren musiceren. Een kinemuzikale benadering van het instrumentaal muziekonderwijs.

De titel klinkt misschien wat academisch, maar het boek zelf is toegankelijk en prettig geschreven. Nijs neemt je op een heldere en boeiende manier mee in de wereld van muziek en beweging. Het is mooi om te zien hoe de onderzoeker zijn inzichten vertaalt naar een breder publiek.

Zodra we muziek horen, beweegt er iets in ons, stelt Nijs. Dat muziek en beweging hand in hand gaan, lijkt vanzelfsprekend, maar in instrumentale lessen wordt hier nauwelijks iets mee gedaan. Gelukkig biedt het boek niet alleen inzichten, maar ook praktische handvatten: aan het einde krijg je een tiental opdrachten cadeau die je samen met je leerlingen al bewegend kunt uitvoeren.

Heerlijk hoe Bruno Munari hier met een vork speelt. En dat een heel boekje vol. Zijn inspiratie was duidelijk niet te stoppen. Het boekje Le Forchette di Munari uit 1964 is daarom een klassieker in de designwereld geworden. 

Munari weet hoe je het ongewone uit het gewone kan halen. En hij weet hoe je creatief kan zijn: een grote verbeeldingskracht, eindeloos veel ideeën en het vermogen om dat ook in een product te gieten.