Traag is mooi

Tijd, dat is wat leraar vrije grafiek Marnix Everaert nodig heeft om leerlingen te laten groeien. Je kan processen sneller laten verlopen als je zelf zegt hoe het moet. Maar liever laat Marnix leerlingen zoeken en zelf ontdekken. 

Zwijgen en onderzoekend bevragen, zijn dan juiste interventies. Zo worden leerlingen in een zelf-ontdek-modus gezet. 

Wat je zelf ontdekt hebt, blijft langer hangen en is echt verankerd. Daarom is efficiënt werken een heel relatief concept in kunstonderwijs en is de snelste weg vaak niet de beste weg. En zo kan kunstonderwijs ook een ‘vrijplaats voor tijd krijgen’ blijven. 

Traag is niet alleen mooi. Traag is in kunstonderwijs ook snel.

Verkeerde trein

Deze tekst hing ooit in de trappenhal van de Vooruit. 

Stap in de verkeerde trein. Kom terecht in een stad die je niet kent. Verlies je portefeuille. Loop een beetje doelloos rond. Dat is het begin van iets. 

Iets voor de vakantie? Ja, maar ook voor al die vele reizen die leerlingen dit schooljaar op onze academies zullen maken.

Een fijn schooljaar toegewenst. 

Kijken

banneralexandra

Alexandra Horowitz schreef het bijzondere boek Met andere ogen. Steeds weer loopt ze dezelfde route door haar buurt, maar telkens kijkt ze met andere ogen. De ene keer is ze vergezeld van een geoloog, die haar opmerkzaam maakt op fossiele resten in een muur. Dan weer kruipt ze mee in de huid van een kunstenares, een historicus, een stedenbouwkundige en zelfs een hond.

Naar hetzelfde kijken en altijd andere dingen zien, je kan dat ook met vele kunstwerken doen. En met meesterwerken wordt dat, omwille van de gelaagde rijkdom van dat werk, een eindeloos feest.

Dit is de laatste blog van dit schooljaar. Geniet thuis of op vakantie met andere ogen van de dingen die je tegenkomt.

Inspirerend canon

made-in-europe-bewerkte-omslag.jpg

In Made in Europe verdiept Pieter Steinz zich in het culturele DNA van ons continent. De belangrijkste halteplaatsen van de Europese cultuur worden in 100 fris geschreven essays bezocht: de Griekse tragedie, de Vlaamse primitieven, de Matheupassie van Bach, Don Quichote, Guernica, het twaalftoonsysteem, het zwarte vierkant van Malevitsj …

Het boek roept interessante vragen op. Kennen mijn leerlingen (enkele van) deze hoogtepunten? Hoe kan ik hen daarmee laten kennismaken? Is het niet belangrijk om ook de meesterwerken van de andere kunstdomeinen te leren kennen? In hoeverre ben ik zelf al doordrongen van deze meesterwerken? En wat zou ik zelf nog toevoegen aan dit cultureel canon?

Ik heb in elk geval enkele meesterwerken in het boek met stip aangeduid. Met de ambitie om die in deze coronatijden digitaal te (her)ontdekken.

 

Aandacht richten

Schermafbeelding 2019-10-26 om 20.46.18.png

Lian Kroes doet onderzoek in de publieke ruimte. Om voorbijgangers met een andere blik om zich heen te laten kijken, plaatst ze in steden periscopen. De interventie doet je bewust kijken naar een verrassende detail in de omgeving.

In het kunstonderwijs doen we net hetzelfde. We richten voortdurend de aandacht van onze leerlingen op een detail, een nieuw element, iets dat nog niet opgevallen is. Kijk, dit is belangrijk om er aandacht aan te geven.

We hopen dat ze op die uitnodiging ingaan en zo verwonderd geraken.

Op je bek gaan

wanneer-ben-jij-voor-het-laatst-op-je-bek-gegaan-13227-w1200-1.jpg

Nieuwsgierig en onderzoekend zijn. Het is een artistieke competentie die mooi klinkt en van belang is. Leerlingen die met blinkende ogen naar een muziekwerk, tekst, beeld  of choreografie kijken, zullen er zich sneller aanzetten. Oh, dat vind ik mooi, is vaak een graadmeter voor het uiteindelijke resultaat.

Maar hoe ontwikkel je deze competentie? Dat is een relevante vraag. Want afwachten tot het misschien komt, is te mager. Een Amerikaans onderzoek suggereert een interessante piste. Creëer een situatie waarin leerlingen denken dat ze het kunnen, maar dan vaststellen dat dat toch niet zo is. De onderzoekers stelden vast dat leerlingen dan geprikkeld werden om ervoor te gaan.

Daarom is het interessant om leerlingen zachtjes op hun bek te laten gaan. Om zo de honger aan te wakkeren.

Kunstorakel

IMG_2265.jpg

Bij de start van het schooljaar gaf Hans Martens, directeur van de Academie voor Beeldende Kunsten in Mechelen, zijn leraren een set speelkaarten cadeau: Art Oracles, Creative & Life Inspiration from the Great Artists. 50 kaarten, 50 kunstenaars en gebalde teksten die je werk, leven of artistieke praktijk kunnen voeden.

De gebruiksaanwijzing is simpel: kies een kaart, raadpleeg het kunstorakel en laat je inspireren. De korte gedachten vragen wat tijd om binnen te komen. En dat maakt dat je  teruggrijpt naar de kaarten.

Enthousiast meldde Hans nog dat verschillende leraren de kaarten al gebruiken in hun klas.

IMG_2268.jpg

Maps of getting lost

screensnapshot-22-11-2014-10-48-40

Artistieke competenties vragen niet om de kortste en snelste weg. Treuzelen, verdwalen en verloren lopen horen erbij.

Fotograaf John Ryan Brubaker verzint voor zijn project maps of getting lost manieren om verloren te lopen in een stad. Hij wandelt er doelloos rond om de omgeving te observeren. Hij laat zich leiden door zelf gekozen uitdagingen:

  • loop zo lang mogelijk naar beneden;
  • volg de patronen in de kasseien;
  • sla altijd linksaf als dat kan.

Dit levert subtiele poëtische beelden op. En het inzicht dat verdwalen een sterk product kan opleveren.

Meer weten? www.jrbrubaker.com

Onderzoekende dansers

IMG_1852 (1).jpg

Een lerares dans van de kunstacademie Noord-Limburg liet zich uitdagen door de maand van de onderzoeker op haar academie. Ze experimenteerde – gespreid over enkele weken – met een nieuwe werkvorm:

  1. via een geleide improvisatie ontwikkelden leerlingen nieuwe bewegingspatronen;
  2. twee groepen kregen de opdracht om die bewegingspatronen om te zetten in een grafische tekening;
  3. groep 1 ging daarna aan de slag met de tekening van groep 2 en omgekeerd;
  4. en dan volgde de ultieme opdracht: zet de tekening van de andere groep om in beweging op een ander muziekwerk.

De lerares deelde achteraf haar enthousiasme: dit was een bijzonder leerrijke ervaring voor leerlingen én leraar!