Creatief ademhalen

Femke Deckers gebruikt in haar boek Schroef jezelf los een prachtige metafoor voor creativiteit. Ze ontdekte dat al haar creatieve processen bestonden uit creatieve ademhalingen.

Je waaiert uit (zoekt opties en alternatieven) en je waaiert weer in (maakt keuzes). Inademen betekent mogelijkheden verkennen, uitademen is bewegen naar een focuspunt, een oplossing.

Bij echt ademhalen kan je niet enkel inademen. Dan ga je dood. Zo ook bij creativiteit. Enkel alternatieven genereren is dodelijk voor de creativiteit. Je moet op een bepaald moment ook (durven) landen.

Ook in het leerplan Kunstig Competent zit die creatieve ademhaling vervat. We noemen dat experimenteren (inademen) en creëren (uitademen). Maar laten we eerlijk erkennen dat de metafoor creatief ademhalen vele malen mooier is.

Competentiebeelden

Voor sommige competenties kunnen we ons heel goed voorstellen wat we op het einde van een graad bij onze leerlingen willen zien en horen. Voor andere artistieke competenties is dat beeld vager.

De denkoefening competentiebeelden, waar verschillende academies hun schouders onder gezet hebben, geeft beeld en taal aan die tussen- en eindpunten. Hierboven vind je een eerste voorbeeld.

De volgende maanden zullen we in de blog regelmatig zo’n competentiebeeld delen. Hopelijk helpt dit materiaal om doelen concreter te vertalen naar je klas.

Wil je nu al het hele materiaal induiken, dan kan je het boekje Competentiebeelden, op weg met artistieke competenties, downloaden:

Vingers tapen

Brian-Eno-Press-Crop-3.jpg

De beroemde producer Brian Eno legt zijn artiesten graag beperkingen op. Zo tapete hij de vingers van Coldplay’s Chris Martin aan elkaar, om hem te dwingen op een nieuwe manier piano te spelen.

Eno gebruikt een arsenaal aan trucs om artiesten te irriteren:

Als we een popliedje schrijven, dan zijn de akkoorden vaak: majeur, majeur, mineur, majeur. Ik vraag dan om alleen maar majeur te spelen. Dat levert altijd iets op.

En zo toont Eno ons een interessant aspect van de didactiek van de kunstenaar: baken je opdracht af.

hEAR DROPS

Geloof jij ook dat interactie creativiteit kan voeden? 

Musica ontwikkelde een serie toegankelijke beeldverhalen rond klank en muziek. Elk filmpje wil de sensitieve, artistieke wisselwerking tussen kinderen en leerkrachten bevorderen.

Het principe is eenvoudig: kijk samen naar een filmpje, bespreek wat je zag en hoorde, kijk opnieuw, bepaal spelregels en materialen, voer uit en evalueer. Geen uitgestippeld parcours, maar een uitnodiging tot creatief proces. Zoals echte kunstenaars dat ook doen. 

Zo leg je stiekem je artistieke expertise in de weegschaal, met kinderen als volwaardige actoren.

Puzzelen met partituren …

Kunstenaar Tim Klein stelde vast dat puzzelfabrikanten dezelfde uitsnijdingen gebruiken voor hun puzzels. Zo maakte hij van twee puzzels een eigen collage. Met verrassende resultaten. En zo inspireerde hij ons ook voor een fijne creatie-opdracht.

OPDRACHT

  • Kies twee of meer:
    • partituren die in dezelfde toonaard en maatsoort staan (muziek)
    • teksten (woord)
    • choreografieën (dans)
  • Onderzoek hoe je kleinere elementen of grote gehelen van de twee werken kan combineren … tot een nieuw werk. 

Creatie-opdrachten uit het boek ‘Tijd voor maken’.

Inspiratielijst

Deze creatie-opdracht haalde het shortlist van ons boek TIJD VOOR MAKEN niet. Maar we delen de opdracht toch graag. Andere ideeën vind je op tijdvoormaken.be

Violist Stephen Nachmanovitch en pianist Ron Fein legden beelden uit tijdschriften naast hun partituren. Ze lieten zich door de beelden inspireren om muziekwerken een eigen(zinnige) sfeer te geven. En dat leverde spannende nieuwe interpretaties op. 

OPDRACHT

  • Verzamel beelden uit tijdschriften en boeken. 
  • Leg inspiratiemateriaal rondom je partituur of tekst. Zo krijgt je partituur/ tekst een lijst, zoals een schilderij van Van Gogh. 
  • Laat je interpretatie beïnvloeden door dit moodboard rondom je partituur of tekst.

Boek over creatie in muziek

Ontdek de wondere wereld van maken met behulp van 50 nieuwe en inspirerende opdrachten.

creëer een meditatief werk zoals Arvo Pärt

maak een soundtrack voor elfen en hobbits zoals de componist van  Lord of the Rings 

verras de luisteraar zoals John Lennon 

gebruik een dalende bas om je publiek tot tranen toe te ontroeren


Wanneer muzikanten op het podium hun eigen werk spelen, gebeurt er iets speciaals. Ze zijn dan extra betrokken muzikanten. Ze spelen met fierheid en enthousiasme.

Voor beeldende kunsten, woord en dans bestaan er al verschillende inspirerende boeken met creatieopdrachten. Voor muziek en instrumentisten is de spoeling echter dun. Daarom schreef ik samen met componist Bert Appermont dit boek.

Het boek richt zich niet op het beginonderwijs en niet op mensen die zich willen specialiseren als componist. We mikken op de groep daar tussenin: jongeren en volwassenen die al een tijdje een instrument bespelen en die de wereld van creatie willen verkennen. Voor leerlingen die in de studierichting creërend muzikant zitten, is dit boek helemaal een aanrader.

Het boek kiest voor twee unieke uitgangspunten. We nodigen leerlingen uit om te maken met en voor hun eigen instrument. We beloven dat ze er een rijkere muzikant en vertolker van wordt. Daarnaast dagen we ze uit om al experimenterend en musicerend te componeren. 

We presenteren een pakket van 50 creatieopdrachten. Die opdrachten selecteerden we samen met 70 leraars uit het DKO. Zij onderzochten welke oefeningen wel of niet werkten en maakten ze met hun tips sterker. Daarom kunnen we op elke opdracht in dit boek het stempel uitgetest in de praktijk plakken. 

Het boek is hier te krijgen.

Fout is goud

386.jpeg

Ik ben geboren en getogen in een soort theater dat mislukking als vanzelfsprekend beschouwde. Het kon onmogelijk elke keer raak zijn, wisten we. Want de basis is denken, en af en toe wordt dat denken verstoord door weet ik wat allemaal: verliefdheid, vermoeidheid, jaloersheid of gewoon niet beter weten en dingen die je niet eens ten volle beseft: lentedingen, herfstdingen, winter- en zomerdingen. Het gaat af en toe fout. Maar voor wie of wat gaat het fout? Niet zelden blijkt achteraf dat de fout haar verdienste had. Af en toe is de fout goud. En dat die woorden rijmen, dat is meegenomen voor een gedicht. 

Josse de Pauw in de Standaard weekblad

Maak het met kunstenaars

rixt-hulshoff-pol-hanna-piksen-maak-het-met-kunste.jpg

Maak het met kunstenaars is één van de meest inspirerende kunsteducatieve boeken die ik de afgelopen jaren in mijn handen kreeg. Al meer dan tien jaar organiseert het Stedelijk Museum in Amsterdam wekelijks workshops over kunstenaars. Het boek is daar een neerslag van. 

Uitgangspunt is altijd een kunstenaar of een onderzoeksvraag die zijn/ haar werk oproept. De kunstenaar gidst je naar je eigen stijl, taal, vondsten en antwoorden.

open-uri20140109-351-1dc9xf5-300x198.jpgEen voorbeeld? Fotografe Marijke Van Warmerdam kijkt altijd vanuit een ander perspectief naar de wereld. Ze gebruikt daarbij een videocamera, fototoestel of een spiegel. Je wordt uitgedaagd om met een spiegel erop uit te trekken: loop door een park of museum en gebruik de spiegel om nieuwe hoeken te ontdekken.

Leraars beeld, dans en woord vinden dit soort opdrachten vanzelfsprekend. Voor leraren muziek zijn dit minder courante praktijken. En toch is de transfer niet zo moeilijk. Wie de kwaliteit van een componist of werk kan beschrijven en wat creatief vermogen heeft, is vertrokken.

  • Het Requiem van Mozart? Welk werk componeer jij voor de begrafenis van …?
  • Le Sacre du printemps van Stravinsky? Hoe verklank je de oerkracht van de natuur?