Visuele lesverslagen

Luc Van Asten is leraar restauratie op de academies in Anderlecht en Tongeren. Tijdens zijn eigen loopbaan op de academie was hij verschillende keren getuige van rivaliteit tussen docenten. Hij wilde dat als leraar anders doen. 

Dit anders doen betekende voor Luc visuele lesverslagen maken zodat de ander collega restauratie weet waar er aan gewerkt is.  

Die lesverslagen kleurt hij ook bijzonder visueel in. De werkwijze zorgde ervoor dat hij beter kan onthouden welke kennis al aan bod was gekomen. En zijn collega is nu altijd mee. Geen kans op misverstanden. Geen studenten die beweren dat ze andere raad kregen van de collega. 

Al sinds 2010 maken Luc en zijn collega deze verslagen. Sinds 2017 delen ze die ook met de studenten. En zo kunnen ook zij meegenieten van de processen van andere studenten. 

Tenslotte werd dit concept ook een evaluatie-instrument. Er wordt telkens een concrete tip voor de leerling toegevoegd. 

Een klein beetje onhaalbaar?

Het mag een klein beetje onhaalbaar zijn. 

Prachtig hoe een lerares fluit het verwoordde. Het is onze plicht om leerlingen altijd weer naar een volgende uitdaging te leiden.

In de didactiek bestaat er een dure uitdrukking voor, uitgevonden door de Russische psycholoog Lev Vygotski: de zone van naaste ontwikkeling. Deze zone ligt op het snijpunt tussen kunnen en niet kunnen. Noch te makkelijke oefeningen, noch te hoog gegrepen opdrachten hebben een leereffect.

Vygotski legt terecht het accent op het haalbare. Misschien is daarom de uitspraak een klein beetje onhaalbaar er net over.

Beter? Het mag (een klein beetje) net haalbaar zijn. 

Lijstjes

checklist-square-interface-symbol-of-rounded-corners_318-56093.jpg

Neem eerst een doosje eieren. Die zijn deze week lager geprijsd.  Ga dan naar de afdeling groenten en fruit: neem een kilo aardappelen, zes tomaten en twee trossen bananen. Vergeet dan het wc-papier niet. En neem tenslotte twee pizza’s uit de diepvries. 

Ga je met zo’n tekst naar de winkel? Nee toch. Dit zal eerder de werkelijkheid benaderen:

  • doosje eieren
  • 2 pizza’s
  • 1 kg aardappelen
  • 6 tomaten
  • 2 trossen bananen
  • wc-papier

Het voordeel van zulke lijstjes?

  • ze geven ademruimte;
  • ze maken het kernachtig;
  • en ze blijven hangen.

Is dit een zinvol alternatief voor uitgebreide feedback op een evaluatiefiche? Ja, zeker als je dit combineert met een gesprek waarin je een genuanceerde toelichting geeft bij die kernachtige formuleringen.

Nog

Nog niet.jpeg

Nog is een interessant woord. Een onopvallend woord, en toch een wereld van verschil.

Je kunt het nog niet.

Wat laat je met deze uitspraak uitschijnen? Dan je erin gelooft dat je leerling er zal geraken. En dat je zijn/haar hersenen ziet als een spier: door oefenen kan je je ontwikkelen. Na een inspanning kan je nog niet schrappen.

Via taal maak je impliciet je overtuigingen hoorbaar. Nu nog in de praktijk brengen.

Feedbackkaarten

IMG_3722.jpeg

Ik heb hier geen woorden voor. Deze poëtische feedback gaf een tienjarige leerling deze week na een presentatie van een andere leerling gitaar. Dat raakte iedereen die in de klas zat. Omdat het prachtig geformuleerd was en ook helemaal klopte: de uitvoering was fijnbesnaard en meeslepend.

Anderzijds is de letterlijke variant ik heb hier geen woorden voor ook een interessante kwestie. Leerlingen hebben soms een beperkt vocabularium om feedback te geven. En dan maken ze er zich gemakkelijk vanaf met clichés: goed gespeeld of ik vind het al heel goed. En daar zijn we hopelijk niet tevreden mee.

Deze week experimenteerde ik met feedbackkaarten. Op zo’n kaart staat een vraag die de aandacht van de leerling richt. Iedere leerling kiest op voorhand telkens één kaart. Zo kan de feedbackgever zich concentreren op één aspect. Dat geeft houvast en maakt het makkelijker.

Conclusies? Dit simpele concept leverde sterkere feedback op: soms grappig, soms ontwapenend eerlijk. En dat zorgde voor veel gelach, nieuwe inzichten en ook wel een kleine traan.

Leerlingen geven feedback

stelling-overleg 2.jpg

Op zo’n grote schaal had ik het nog nergens gezien. De leraren van de academie van Wilrijk lieten tijdens een podiumweek alle leerlingen feedback aan elkaar geven. Wow.

Over dit nieuw evaluatieconcept was het lerarenteam achteraf unaniem positief. Ze verbaasden zich over de directe feedback van sommige leerlingen. Uit een kindermond klinkt stevige feedback blijkbaar minder bedreigend. Een aantal leraren hadden hun leerlingen ook effectief opgeleid tot feedbacker.

Natuurlijk moet het concept bijgestuurd worden:

  • de feedbackrondes mogen korter;
  • krachtige feedback is ook voor leraren nog een uitdaging;
  • leerlingen moeten zich het artistiek vocabularium meer eigen maken;
  • feedback noteren en gelijktijdig een gesprek modereren is niet makkelijk.

Maar de tendens is duidelijk: hier gaat de academie mee verder.

Kritiek

2015-06-16_lif_10409838_I1.JPG

Toonmomenten van leerlingen zijn ook voor ons als leraar spannende momenten. Soms zijn we door onze betrokkenheid zelfs zenuwachtiger dan onze leerlingen: alsof we zelf examen doen. Maar gelukkig: collega’s en juryleden kijken nu meer opbouwend naar de optredens. En dat voelt beter aan.

Toch worden er ook wel eens kritische opmerkingen gemaakt, die ons als leraar raken. En dan is de vraag hoe we daarmee omgaan.

Zien we die kritiek als een persoonlijke nederlaag of net als een leerrijke ervaring? Ontkennen we de feedback of zet de feedback net aan tot onderzoek van de eigen lespraktijk? Klappen we dicht of stellen we ons open voor dit leermoment? Gaan we achteraf klagen bij collega’s over een jurylid of vragen we tijdens de bespreking wat juist bedoeld wordt?

Het mag duidelijk zijn dat open luisteren de meest productieve houding ìs: feedback ontvangen als een cadeau en onderzoeken wat we ermee kunnen doen.

Feedbackritueel

2f1626bec38619c0c0c0e07b5914980c.png

Een leraar beeld van de academie van Beveren heeft een mooi ritueel: op het einde van iedere les, net voor het opruimen, worden alle werken op de tafel gelegd. De leraar en de leerlingen formuleren dan feedback op de voorlopige resultaten.

Een sterk concept. Zeker omwille van het wekelijks ritme. De losse flodder voorbij. En het signaal aan de leerlingen is ook niet mis te verstaan: feedback geven en ontvangen is een wezenlijk bestanddeel van een kunstopleiding.

En als de tijd te krap is? Dan vragen de leerlingen zelf om toch nog even het rondje feedback te mogen doen.

Boekenplank

Zin om te lezen? Hier mijn boekenplank artistieke competenties. Boeken die mij inspireerden om de artistieke rollen beter te leren kennen.

kunstenaar
vakman
performer
onderzoeker

samenspeler

Feedback

feedback

Pedagoog John Hattie is een belangrijke onderzoeker. Hij legde aan de hand van analyses van vele onderwijskundige studies bloot wat wel en niet werkt in onderwijs.

Feedback geven staat bovenaan in zijn lijsten. Weinig dingen hebben zoveel effect als terugkoppelen. Vele leraren DKO doen dat iedere dag weer. En dat is sterk.

Hattie kon ook te pakken krijgen wanneer die feedback echt werkt. Sterke feedback bestaat uit drie elementen:

  1. je koppelt terug over wat je net gezien hebt;
  2. je geeft tips of vertelt wat de volgende stap is;
  3. en je geeft aan hoe het eindproduct er in ruwe lijnen kan uitzien.

Simpel? Als je dit bewust en altijd wil doen, vraagt dit heel wat discipline.