Re dorisch

kapiteel-dorisch.jpg

De tijden zijn veranderd.

Een leerling vergat om si mol (aan de sleutel) te spelen.

Het deed me terugdenken aan een eigen traumatische jeugdervaring in de pianoles. Ik had de drie kruisen niet gelezen en het werk in la klein (in plaats van la groot) doorgenomen. De uitbrander die daarop volgde ben ik nog steeds niet vergeten. De datum ook niet: het was 6 december. Een sinterklaasdag in mineur: letterlijk en figuurlijk.

Terug naar nu. Ik gaf aan dat je ook op gitaar een si mol moet spelen als die aan de sleutel staat. Maar ik stelde ook vast dat de versie in re dorisch goed klonk. Die modale toonaard gaf het werk een interessante kleur. We hebben samen beslist om voor die alternatieve uitvoering te gaan.

De tijden zijn veranderd. Soms is het verstandig om de partituur nauwkeurig te volgen. Dan reageer je als vakman. Maar op andere momenten mag ook het onverwachte zegevieren. Dan krijgt de avontuurlijke kunstenaarskant  de overhand.

De geest van klasexamens

201167896_5324a5f0cc_b.jpg

Een mail van een leraar piano:

20 jaar sta ik in het vak en toch waren de jaarlijkse openbare proeven nog altijd een beproeving. Ik was altijd weer gefrustreerd omdat het zo snel moest gaan. En omdat de jury, hoe bekwaam die mensen ook waren, maar een beperkt aspect van de leerling konden evalueren. Ik zag ook zelden gelukkige kinderen, jongeren en ouders na een examen.

Wat zijn we in godsnaam aan het doen, vroeg ik me af. En ik merkte dat ik daar niet alleen mee zat. Méér en méér juryleden gaven ook aan dat ze hier geen punten op konden geven. Ze wilden liever iets zeggen over wat ze gezien en gehoord hadden. Maar een rangschikking maken? Nee, dat hadden ze gehad.

Op klasexamens was er wél aandacht voor andere aspecten zoals kunstenaarschap, persoonlijkheid en ontwikkeling. Collega’s onder elkaar namen de tijd om leerlingen te bespreken. En dat was deugddoend.

Ondertussen is op onze academie de touch van de klasexamens de standaard geworden. Concerten met daarna voldoende ruimte om het erover te hebben. En dat klopt voor mij. 

 

Einde van het blogjaar. Geniet van een welverdiende vakantie.

Leerlingen geven feedback

stelling-overleg 2.jpg

Op zo’n grote schaal had ik het nog nergens gezien. De leraren van de academie van Wilrijk lieten tijdens een podiumweek alle leerlingen feedback aan elkaar geven. Wow.

Over dit nieuw evaluatieconcept was het lerarenteam achteraf unaniem positief. Ze verbaasden zich over de directe feedback van sommige leerlingen. Uit een kindermond klinkt stevige feedback blijkbaar minder bedreigend. Een aantal leraren hadden hun leerlingen ook effectief opgeleid tot feedbacker.

Natuurlijk moet het concept bijgestuurd worden:

  • de feedbackrondes mogen korter;
  • krachtige feedback is ook voor leraren nog een uitdaging;
  • leerlingen moeten zich het artistiek vocabularium meer eigen maken;
  • feedback noteren en gelijktijdig een gesprek modereren is niet makkelijk.

Maar de tendens is duidelijk: hier gaat de academie mee verder.

Dichtbij of afstand

regisseur in zaal.jpg

Waar zit/ sta je tijdens een les of repetitie? Waar coach je je leerlingen?

Ga je dicht bij de leerling staan zodat je samen een tekst kunt bestuderen? Of ga je in een hoek van het lokaal luisteren? Om het geheel overschouwen. Om letterlijk en figuurlijk afstand te nemen.

Sommige leraren gaan in de zaal zitten en geven van daaruit aanwijzingen. Anderen lopen op het podium rond en sturen zo het liefst snel bij.

Begeleiden is balanceren tussen de twee. Dichtbij tijdens de instudeerfase. En met afstand om het geheel te overzien en leerlingen los te laten. Of om te onderzoeken hoe iets als toeschouwer binnenkomt.

In aanloop naar de concerten in mei en juni neem ik elke week iets meer afstand.

 

Evalueren is communiceren

timthumb.php.jpeg

Het doel van een evaluatie is communicatie. Dat was het verrassend statement van een lerares woord van de academie van Jette. Zo scherp had ik het zelf nog niet gezien.

Natuurlijk is communicatie een belangrijk middel om de evaluatie over te brengen naar leerlingen en ouders.

Maar deze lerares gaat een stap verder. Met je leerlingen in dialoog gaan, is de kern van een evaluatie: over het proces en product. En in twee richtingen: leerling-leraar en leraar-leerling.

Met relevante vragen: Wat hebben we gezien? Wat ging goed? Waar heb jij/ ik nog werk aan? Hoe kijk je naar je eigen evolutie? Daar samen over nadenken zorgt voor de nodige voeding. Dit is geen tijdverlies. Dit levert een grote winst op: leerwinst.

Hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik overtuigd ben dat ze helemaal gelijk heeft. Communicatie over het leren is het doel van een evaluatie.

Feedbackritueel

2f1626bec38619c0c0c0e07b5914980c.png

Een leraar beeld van de academie van Beveren heeft een mooi ritueel: op het einde van iedere les, net voor het opruimen, worden alle werken op de tafel gelegd. De leraar en de leerlingen formuleren dan feedback op de voorlopige resultaten.

Een sterk concept. Zeker omwille van het wekelijks ritme. De losse flodder voorbij. En het signaal aan de leerlingen is ook niet mis te verstaan: feedback geven en ontvangen is een wezenlijk bestanddeel van een kunstopleiding.

En als de tijd te krap is? Dan vragen de leerlingen zelf om toch nog even het rondje feedback te mogen doen.

Inplannen

DSC_4299-1.jpg

Wil je leerlingen laten creëren? Moedig ze dan aan om er gewoon aan te beginnen. Want de bekende boutade dat creatie 1 procent inspiratie en 99 procent transpiratie is, klopt wel. Vasthoudendheid en doorzetten zijn belangrijke succesingrediënten.

En doorzettingsvermogen kan je ontwikkelen. Door bijvoorbeeld elke dag werktijd in te plannen. Ellen Dickwitz schrijft in haar boekje Zo word je een geweldig dichter dat ze zo heel luie mensen heeft zien veranderen in gedisciplineerde schrijvers. Ze laten nog steeds hun afwas een paar dagen staan, maar dat is minder erg dan niet schrijven.

Ingeplande werktijd maakt van leerlingen die willen oefenen leerlingen die oefenen.

Lichtste inkt

opschrijven.jpg

Evaluatie is niet enkel iets voor het einde van het schooljaar. Evalueren doe je voortdurend. Telkens je feedback geeft, ben je aan het evalueren. Om leerlingen zo aan te zetten tot ontwikkeling.

Dagelijks informatie verzamelen is daarbij een interessante en noodzakelijke praktijk. Je sprokkelt observaties, opmerkingen en indrukken: een leerling maakt opeens een grote sprong voorwaarts. Een andere loopt steeds op hetzelfde probleem vast en kan dat opeens helder benoemen …

Dit noemen we betekenisvolle momenten. Het is belangrijk dat je die noteert. Want de lichtste inkt gaat langer mee dan het beste geheugen.

Daarom volgende gouden tip: neem na een lesdag 5 minuten de tijd om enkele dingen te noteren die opgevallen zijn. Evaluatiefiches invullen wordt achteraf zoveel makkelijker.

6 dagen, 23 uur, 0 minuten

Vraagteken.jpeg

6 dagen en 23 uur. Zoveel tijd zit er tussen twee lessen op de academie. Geen onbelangrijke kwestie. Hoe bereid je leerlingen goed voor op deze tussentijd? Hoe kan je – van op een afstand – de kwaliteit van het thuiswerk beïnvloeden?

Want het kwaad is snel geschied. Als een tekst verkeerd wordt ingestudeerd, start een moeizaam verbeterproces. Ingeslepen patronen zijn hardnekkig.

Een leraar van een Antwerpse academie is hier al lang mee bezig en werd geïnspireerd door de rol onderzoeker. Onderzoekers stellen zich voortdurend vragen. En daar kunnen we iets mee. Zijn gouden tip? Leer leerlingen zichzelf vragen stellen.

  • Wat ging (nog niet) goed?
  • Welke fout maak ik altijd weer?
  • Wat pak ik nu best aan?
  • Waar let ik de volgende keer op?

En dat moet je trainen als een spier: speel – stel jezelf een vraag – speel opnieuw – stel jezelf een vraag – en speel opnieuw…

Of eenvoudiger: speel – ? – speel beter – ? – speel nog beter – ?

Het vraagteken als werkinstrument.